Gierzwaluwnieuws 2016 Nieuws andere jaren:2023 2022 2021 2020 2019 2018 2017 2015 2014 2013 |
Gierzwaluw vliegt 10 maanden achtereen
(maar 2-3 jaar is ook heel gewoon)
28 oktober 2016
Het was eigenlijk al heel lang bekend maar is nu ook bewezen: buiten het broedseizoen vliegen gierzwaluwen in de Afrikaanse overwinteringsgebieden
negen tot tien maanden dag en nacht onafgebroken door. Nachtelijke opstijging naar grote
hoogte wordt daar ook gedaan. In de broedgebieden was dat al bekend. Een
en ander is aangetoond met behulp van geolocators bij Zweedse
gierzwaluwen die ook versnellingen, 3d bewegingen en lichaamsposities
registreren. Er werden in 2013 en 2014 19 vogels met
bruikbare gegevens op de broedplaats teruggevangen, waaronder
vijf stuks met data van twee jaar.
Zie het artikel in de
De Volkskrant van 28 oktober 2016.
Het
onderzoeksverslag werd gepubliceerd in
Current Biology. En ook een bericht in
Newscientist.com.
Wat de Volkskrant niet meldt is dat de
niet-broedvogels zonder nest ook tijdens de drie maanden in de broedgebieden
dag en nacht doorvliegen. Uitgevlogen jongen broeden pas in het 2e of
3e jaar en vliegen dus niet tien maand maar wel 3-4 jaar onafgebroken door,
dag en nacht en 2-3 maal op en neer naar zuidelijk Afrika.
Uitgevlogen jonge vogels komen
niet op hun nest terug na de eerste
winter in Afrika en kunnen dus niet teruggevangen worden met de gegevens van een geolocator.
Echt bewijs voor 3-4 jaar onafgebroken vliegen is vooralsnog dus niet mogelijk.
Maar ook met tien maand is en blijft de gierzwaluw ruimschoots
wereldkampioen non-stop vliegen.
Eerder
werd het non-stop vliegen gedurende zes maanden in de overwinteringsgebieden
al aangetoond bij de alpengierzwaluw, zie artikel New Scientist.nl
.
-
"Nacht- en klimvliegen", geschiedenis van de
ontdekking.
- Trekroutes vanuit diverse
landen.
Alpengierzwaluw boven Leusden
1 oktober 2016
Tijdens trektelwaarnemingen op landgoed Den Treek bij Leusden is de in
Nederland zeldzame alpengierzwaluw gezien. Dit jaar werd hij nog
maar vier of vijf keer eerder gezien. Sinds 2010 gaat het om een stuk of
20-30 waarnemingen, waaronder diverse onzekere.
De alpengierzwaluw broedt in Afrika en het Middellandse zeegebied. De noordelijkste
broedplaatsen zijn in Zuid-Duitsland in Freiburg.
Zie de 1 oktobermelding op
Dutch Bird Alerts.
Er werd hier eerder op de dag overigens ook een gierzwaluw
gezien. Voor oktober is dat ook erg bijzonder, zie:
oktoberwaarnemingen gierzwaluw.
Alle waarnemingen alpengierzwaluw sinds 2010
Metalen en pesticiden in vleermuizen
29 augustus en 16 december 2016
Vervuiling met metalen bedreigt vleermuizen. Net als
gierzwaluwen zijn dit gespecialiseerde insecteneters. Vooral via waterdieren
nemen zij veel metalen op. In Engeland zijn 190 lijkjes van gevonden dode
gewone dwergvleermuizen (pipistrellus pipistrellus) onderzocht. Van de vele
opgehoopte metalen (o.a. koper, zink, lood en cadmium) komt lood het meeste
voor. Bij 7-12 % van de vleermuizen was het niveau daarvan tot een giftige
concentratie opgelopen. Bij 21% van de gevallen werd minstens een metaal in
giftige concentraties gevonden.
Lees hier een
Engelse samenvatting van het onderzoek.
16-12:
Een Nederlands onderzoek vond 14 soorten pesticiden bij de ingekorven
vleermuis, vooral afkomstig uit het (verduurzaamde) hout in hun
verblijfplaats. Onduidelijk is nog of de gevonden concentraties (erg)
schadelijk zijn.
Zie
nieuwsbericht en rapport van CLM.
1e Soortenmanagementplan in Tilburg
10 augustus 2016
De gemeente Tilburg heeft als eerste een door het ministerie van EZ
goedgekeurd soortenmanagementplan (SMP) voor gierzwaluw, huismus en twee vleermuissoorten
vastgesteld voor de oude binnenstad. Op basis van dit plan is toestemming
verleend voor een vijfjarige pilot waardoor niet meer voor elk project een
aparte ontheffing nodig is (van de bepalingen in de Flora- en
faunawet). In 2013 werden in het plangebied 132 nesten van de gierzwaluw
vastgesteld. Het totaal aantal werd op 890 geschat. In april 2016 werd de gebiedsgerichte ontheffing verleend.
' t Is weer stil in de lucht
28 juli 2016
De meeste gierzwaluwen zijn na een goed broedseizoen met weinig extreem weer vrij
plotseling vertrokken. Verreweg de meeste jongen zijn uitgevlogen en de
daklozen en broeders zijn vertrokken voor negen maanden winterverblijf
in zuidelijk Afrika. En dan is het plotseling opvallend stil in de wijk waar
ze tekeer gingen en krijgen sommigen last van de "giertjesblues".
Een Spaanse nestkastbezitter noemt het zelfs de jaarlijkse "post nestal
depression".
Er zijn nog wel wat "nakomertjes". Dat weten sommige nestkastexploitanten en
is ook nog te zien aan de bezetting
op de
pagina met webcams.
Maar de ouders van de laatste jongen vliegen
onopvallend op en neer. Boven de grotere kolonies worden nog wel wat
groepjes waargenomen. En natuurlijk ook in de (grotere) foerageergebieden.
Dat gaat nog de hele maand augustus door, onder andere aangevuld met
doortrekkers uit het noorden.
Op waarneming.nl werden 320 bezette nesten gemeld, zie
details bezette nesten in 2016.
Volgend jaar zullen vanaf half april weer duizenden met bewondering de
eerste terugkeerders begroeten en genieten van de zomerse capriolen. Alles
over
trekroute en winterverblijf.
Bekijk hier de
gedetailleerde gierzwaluwkalender.pdf
.
Mini GPS gaat fourageervluchten traceren
1 juli 2016
Op dezelfde locatie als onderstaande partnerwissel in Noord-Ierland is een
verbeterd systeem voor locatietracering aangebracht bij een gierzwaluw met
jongen. Hiermee hoopt men de
dagelijkse route van de voedselvluchten te kunnen achterhalen, en mogelijk
andersoortige tochten die de broedvogels in de broedgebieden maken. Daarvan
is nauwelijks iets bekend, we weten eigenlijk alleen dat ze na 2-3 uur met
een keelzak vol insecten terugkomen. De BBC maakte
een
filmpje van het vangen en de bevestiging.
Helaas is later bij de verwijdering van een tracker (om de
opgeslagen gegevens uit te kunnen lezen) een gierzwaluw nogal verstoord
geraakt en heeft het nest voorgoed verlaten.
Verlate partner verjaagt nieuwkomer
30 juni 2016
In Noord-Ierland werd een geval van partnerwisseling ook op film gedocumenteerd.
Een gierzwaluw met geo-locator komt
(vertraagd) op 22 mei 2016 terug in de nestkast en ziet dat zijn/haar echtgenoot
(aankomst 5 mei) inmiddels een nieuwe partner
heeft gevonden en al twee eitjes heeft. Hij/zij verjaagt in een 3 uur durend
gevecht de nieuwkomer. Twintig minuten na einde gevecht worden de 2 eitjes
gedumpt en wordt er opnieuw gebroed.
Filmpje
van binnenkomst vogel met geo-locator
. (de geo-locator op de rug is na 45 sec. te
zien).
Meer over geo-locators.
Meeste giertjes hebben nu jongen
18 juni 2016
Op grond van camerabewaking bij 376 broedsels
in Nederland wordt voor Nederland een gemiddelde uitkomstdatum van 10 juni
voor het eerste gierzwaluwjong aangehouden. Er is wel flink wat spreiding
maar we mogen stellen dat verreweg de meeste gierzwaluwen nu jongen hebben. Zie b.v. de stand
van zaken bij ruim
25 broedsels met een webcam.
Ze zijn erg fraai te zien op o.a.
deze Poolse
webcam.
Jonkies kort voor het uitvliegen
Tot ongeveer een week na het uitkomen blijft
een ouder op het nest maar daarna gaan beide ouders op pad voor
voedsel.
Een nest is
alleen een bewezen nest als er een vogel invloog en minstens een minuut binnen blijft. Aanhakende "bangers" tellen niet ! Meld de nestadressen
bij de bewoners (want die weten het vaak niet) en voer ze in met code "bezet nest" op
http://waarneming.nl/obs/create
Dan is de kans dat de nesten behouden blijven weer wat groter.
Tips, trucs en achtergronden voor zoeken en beschermen van nesten
Foto's van groeistadia jonge gierzwaluw
Zoogdiervereniging akkoord met nieuwe ontheffing "Nul op de
Meter".
13 juni 2016
In verband met onvoldoende garanties voor afdoende bescherming van met name
vleermuizen tekende de Zoogdiervereniging vorig jaar bezwaar aan tegen de
verleende algemene (experimentele) ontheffing voor ingrijpende renovaties
van grote aantallen woningen (project "stroomversnelling", nu "Nul op
de meter"). De voorwaarden voor ontheffing zijn na
gesprekken gewijzigd en dit jaar is de vereniging wel akkoord. Maar zij
roept , evenals Gierzwaluwbescherming Nederland GBN, wel op om de
projecten kritisch te volgen en melding te maken van overtredingen van de
regelgeving. Dit jaar worden nog eens 6.000 woningen aangepakt. Het totale
plan omvat 111.000 woningen. In en bij gerenoveerde woningen met NOM-keur
moeten volgens de "Gedragscode Natuurinclusief Renoveren" standaard vervangende nestgelegenheden aangebracht
worden voor vleermuizen,
huismussen en gierzwaluwen.
Standpunt en oproep van
Zoogdiervereniging
Procedure RvS 2020
leidt tot vernietiging gedragscode
Gierzwaluwexcursies in Vogelweek
18 mei 2016
Van 14 t/m 22 mei waren er zeven gierzwaluwexcursies tijdens de
Nationale Vogelweek van
Vogelbescherming Nederland in
Zwolle
( waaronder
deze wandelexcursie),
Nijmegen ,
Groningen ,
Maarssen
en Amsterdam.
Nieuwe gierzwaluwtil in IJlst
2 mei 2016
In IJlst is begonnen met de bouw van een gierzwaluwtil. De
bouwvergunning is binnen (kosten rond de € 800,- want het paste niet in het
bestemmingsplan). Het is de eerste til voor gierzwaluwen in Friesland en de
achtste van Nederland. Gierzwaluwtillen zijn slecht bezet maar deze locatie in IJlst lijkt kansrijk.
- Alles over 21
gierzwaluwtillen
Volop Gierzwaluwen in het land
8 mei 2016
Er zijn op waarneming.nl dit jaar al ruim 350.000 gierzwaluwen gemeld in
ruim 6.500 waarnemingen.
Wat mij betreft was
deze in Koog aan de Zaan
van
Xander van der Poel op 26 maart de eerste van dit jaar.
Op 11 april werd de
eerste gezien op een Nederlandse trektelpost, Breskens. Eind april en vooral
de eerste week van mei kwamen er
ook op de bekende broedplaatsen en met camera bewaakte nesten veel vogels
terug op het nest. Sovon
meldde in een nieuwsbericht dat er op 5 mei bij Breskens 24.000
voorbijtrekkende gierzwaluwen zijn geteld. Dat was op een na een nieuw
dagrecord. Zie
Nieuwsbericht Sovon.
De luchten boven de stads- en dorpscentra
beginnen weer leven te krijgen.
In de laatste week van april ging het nog vaak om doortrekkende
exemplaren (soms erg hoog) of groepen in belangrijke foerageergebieden. Maar vooral door mooier weer
en vrije dagen nemen de aantallen (waarnemingen) begin mei zeer sterk toe.
Het aantal waarnemingen was dit jaar tot 20 april lager dan gemiddeld over 2010-2016.
Maar daarna kwam de intocht goed op gang (als het aantal waarnemingen iets
zegt over de werkelijkheid).
In onderstaand grafiekje met de cumulatieve aantallen per dag t/m 6 mei in 2010-2016 is e.e.a. in detail te zien.
De oranje markeringen zijn konings- en koninginnedagen.
Cumulatief aantal waarnemingen per dag 13 april t/m 6 mei
Op 23 en 24 april was dit jaar het cumulatief aantal waarnemingen voor het
eerst het hoogst sinds 2010
maar vooral door slecht weer zakte het op 25 en 26 april ( ca. 85
waarnemingen) sterk in. Er waren minder mensen op pad. Maar misschien zijn
er ook echt minder vogels omdat zij naar buiten Nederland zijn uitgeweken. Voor
zover het Nederlandse broedvogels zijn (en geen doortrekkers) weten we uit
camerabewaking dat ze 's avonds weer op het nest terug komen en bij erg
zware regen op het nest blijven. Misschien speelt ook mee dat ze bij slecht
weer overdag meer geconcentreerd vliegen boven belangrijke foerageergebieden
zoals de Biesbosch zodat de kans op waarneming kleiner wordt.
2012 valt op door de erg late aankomst en de snelle toename vanaf de 23e met
zelfs drie dagen van meer dan 500 waarnemingen terwijl het weer vanaf de 22e
t/m de 26e niet beter werd, zie:
weerverleden 22 t/m 26 april
2012.
Het tot dit jaar grootste aantal
waarnemingen op een enkele dag sinds 2010 van 539 op zondag 29 april 2012 was
erg extreem, er waren sinds 2010 maar 13 dagen met meer dan 300 waarnemingen.
2011 en 2014 vallen op doordat de aantallen ook op 30 april nog maar de
helft zijn van 2012 en 2013 maar eind mei is dat vrijwel recht getrokken. Op
31 mei varieert het cumulatieve aantal tussen ca. 6.000 (2010 en 2011) en 9.500 (2015). 2013 en 2014 zitten dan met resp.
ca. 9.000 en 8.000 bij de middenmoot.
De stijgende trend in het aantal waarnemingen per jaar wordt
voor een belangrijk deel verklaard door een toename van het aantal waarnemers. Het
aantal "actieve gebruikers" van de site nam toe van ruim 11.000 in 2010 naar
15.300 in 2015. Het aantal gierzwaluwwaarnemingen nam nog sterker toe, van
11.018 in 2010 naar 23.566 in 2015. Het gemiddeld aantal waarnemingen per
jaar per "actieve gebruiker" nam dus met ca. 50% toe van 1 naar 1,5.
Een onbekend gedeelte van de variatie in het verloop van de lijnen wordt
verder verklaard
door meer of minder actieve waarnemers bij erg goed of juist erg slecht
weer.
Weblinks
Bij trektellen.nl kun je op
deze pagina zien hoeveel
gierzwaluwen er gemiddeld per uur op de diverse telposten zijn doorgekomen.
Op
de pagina
fenologie staan mijn bespiegelingen over de vraag of de gierzwaluw steeds vroeger in
het land aankomt (waarschijnlijk niet, of nauwelijks).
268 gierzwaluwwaarnemingen op K-dag
1 mei 2016
De gierzwaluw was tot en met 2013 de Koninginnedagvogel omdat velen hem na
een verblijf van negen maand in zuidelijk Afrika op die dag weer voor het
eerst zagen of er speciaal naar op zoek gingen. Uit de cijfers op
waarneming.nl blijkt dat dat nog steeds het geval is op Koningsdag 27 april.
Het is dus helemaal
terecht dat hij nu de Koningsdagvogel gaat heten. Duizenden vogelaars
en liefhebbers melden hun resultaten op
waarneming.nl. met een gemiddelde
over 2010-2016 van 268 per dag. Het gemiddelde op de dag ervoor is 215 en op
de dag erna 210. In 9 van de 14 keren werden op K-dag meer gierzwaluwen gezien dan de dag ervoor of
ernaar.
Vier keer was het aantal lager maar dat wordt waarschijnlijk verklaard
(deels, ook het weer speelt o.a. een rol) doordat de dag ervoor of erna een zaterdag of zondag was. (2010 dag erna een
zaterdag, 2011 dag erna een zondag, 2012 en 2015 dag ervoor een zondag).
Alleen het hogere aantal op de dag ervoor in 2014 (1e Koningsdag, zaterdag
26-4) wordt daarmee niet verklaard. Het weer op vrijdag was wel wat beter en op
de
donderdag daarvoor had het zwaar geregend (zie:
weerverleden 24 t/m 28 april 2014).
Koninginnedag 30 april 2012 is tot op heden recordhouder met 466
waarnemingen. Dit jaar waren het er 257. Zie voor de aantallen t/m 2022 op
Little Swift voor 4e maal in Engeland
1 januari 2016
In Engeland is voor de vierde maal een huisgierzwaluw (Little Swift, Apus
affinus) gezien. Zie
bericht bij BBC.
In Nederland is deze broedvogel van noordelijk Afrika tot in Iran twee maal gezien,
in 2001 en 2006.
Zie
verspreidingsgebied in Afrika,
Arabie.
In 2014 is voor het eerst
een broedkolonie in het zuiden van Spanje gevonden.
+++++++++++++++
Jaap Langenbach Willemstraat 38, 3511 RK Utrecht 06 -3849 7474
![]()
|