Gierzwaluwen Leidsche Rijn
33 neststenen aan de Eerste Muntmeesterlaan 115 in LR-Leeuwesteyn.
Op deze pagina o.a.: - kunstnesten Leidsche Rijn ov., Vleuten, de Meern - 1e broeders Leidsche Rijn rond 2017 ?
Meer over gierzwaluwen in Utrecht - Nestkastbezettingen Utrecht '18 - '25 - Tien jaar nesten zoeken in Utrecht - Kunstnesten in de Middeleeuwen -TOP-5 hotspots gierzwaluwspektakel
|
Nog geen kasten bezet in stadsdeel Leidsche Rijn Twee 'natuurlijke' kolonies breiden uit
Laatste update 21 augustus 2025 In 1998 werden de eerste huizen gebouwd in Leidsche Rijn, westelijk van het Amsterdam-Rijnkanaal. Het stadsdeel Leidsche Rijn bestaat uit de wijken Leidsche Rijn en de twee voormalige gemeenten, nu wijken Vleuten en De Meern. Er staan al ruim 32.000 woningen en tot 2035 komen er nog 8.000 bij. In augustus 2025 stonden er alleen al in het centrum negen bouwkranen.
In het soortenmanagementplan 2016 van de gemeente Utrecht werd voor de wijk Leidsche Rijn gesteld dat er "in 2014/2015 geen gierende activiteit werd gezien. De wijk moet nog ontdekt worden", zie SMP-Utrecht, p. 76. In 2017 werd het eerste 'natuurlijke' gierzwaluwnest daar bekend, wat later nog twee locaties met nu totaal ca. 15 nesten (zie verderop bij eerste natuurlijke nesten.)
In de sinds 2018 geplaatste kunstnesten voor gierzwaluwen (721 beschikbaar in aug. '25) zijn t/m 2025 in het hele stadsdeel, dus incl. Vleuten en De Meern, nog geen broedgevallen gevonden. Een zeer klein aantal kasten is bezet door spreeuw of huismus.
De kunstnestprojecten (gierzwaluwsymbool) in wijk Leidsche Rijn augustus 2025. Van heel Utrecht staan ze allemaal ook op Google Maps. De drie rode cirkels zijn de locaties met 'natuurlijke' broedplaatsen met totaal ca. 15 nesten. De kleinste is een enkel nest.
Verreweg de meeste kunstnesten (ca. 80%) zijn in opdracht van de gemeente in het kader van het gemeentelijk beleid voor "Natuurinclusief Bouwen" en het SMP 2016 sinds 2018 bij diverse bouwprojecten (woningblokken, scholen) aangebracht. 76 stuks betreffen een NOM-project.
- Waarnemingen bezet nest Leidsche Rijn. - Waarnemingen bezet nest Vleuten en De Meern. (klik op de datum vooraan de waarnemingsregel voor details).
Bezetting kunstnesten 2018-2025
In de tabellen gaat de link onder het adres naar een foto. - = (zeer) waarschijnlijk geen broedgevallen Lege cellen = niet of onvoldoende onderzocht
Leidsche Rijn, Centrum Er wordt nog steeds gebouwd in het Centrum en in 2030 heeft de wijk 5.000 woningen. De gemeente heeft o.a. voor de Kernbuurt neststenen voorgeschreven in negen bouwblokken rond de Parijsboulevard. Ze zijn sinds 2018 aangebracht aan de zijden van de binnenterreinen van de bouwblokken. Ik ontdekte ze pas eind mei 2023. Toegang werd via bewoners verkregen. Een aantal is op de te zonnige zuidwest- en noordwestzijde geplaatst. Tien stuks aan de Vaduzdijk werden in een muur langs een stadspark geplaatst. Aan de Vilniusdijk kwamen aan een groot pand in augustus 2025 maar liefst 60 neststenen beschikbaar. Waar de vogels voor al die kasten vandaan moeten komen is een raadsel.
223-224. Acht zichtbare neststenen aan twee blokken.
225-234. Leidsche Rijn Centrum-Kern. Tien locaties aan negen binnenterreinen met totaal 56 neststenen. Op twee na (2 x 6 neststenen, Grauwaartsingel boven DCU en Parijsboulevard boven Nelson) vanaf de straat niet te zien. In blok C3 werd niets gevonden.
235. In de begrenzingsmuur
van stadspark
"Plantsoen van Boedapest"
langs de Vaduzdijk.
Nogal laag op ca. 4 meter, vlak langs druk fietspad
en op noordwesten gericht.
Daaronder ook 32 huismuskasten en 4 vleermuiskasten.
Diverse huismuskasten waren half juni '24 door klimop onbereikbaar geworden. Op 11 juni 2025 waren er nog 5 van de 32 huismuskasten bereikbaar en werden de eerste gierzwaluwkasten ook bijna door de klimop bedekt.
236. Laan van Moskou. Vier panden met resp. 4, 4, 4 en 5 zichtbare neststenen sinds 2025.
237. Vilniusdijk. Groot hoekpand met 10 kolommen van elk zes zichtbare neststenen, dus 60 totaal, aan de zijde van de Vleutensebaan, vanaf augustus 2025. Voor de kerkenbaarheid van het eigen nest was het beter gewest om per kolom b.v. de 3e en de 5e op de kop te leggen, dus met de opening aan de linker kant.
Je vraagt je af waar al die vogels vandaan moeten komen om al die kasten te bezetten. We weten van de praktijk elders dat het bij goed lopende kolonies vanaf de eerste bezetting gemiddeld gaat met ongeveer 1,5 kast bezet erbij per jaar. Dat vergt dan 40 jaar. Maar het kan ook sneller. Bij kolonie kasteel Waardenburg (105+ bezet) ging het vanaf de 56e bezetting met 4,2 per jaar erbij, zie ontwikkeling kolonie Waardenburg.
Leidsche Rijn overig, Vleuten en De Meern
238. Leersumse veld 4-10. Vier Schwegler nestkasten aan gevel op noordwestzijde. Bewoner nr. 6 meldt soms een invliegende huismus maar verder niets. Bezetting andere drie niet bekend maar zeer onwaarschijnlijk dat er gierzwaluwen huizen. Ingebouwd tijdens de bouw van de woningen in 2007. Ontdekt in 2023.
239. Jazzsingel 893: 6 neststenen zichtbaar in bovenrand gevel. Ontdekt in aug. 2023.
240, 241. Hoge Weide, Kalmoes- en Karamelstraat. Twee kopgevels op 50 m. van elkaar met elk zes neststenen gierzwaluw en vijf inbouwkasten huismus. De neststenen leverden punten op in het kader van een duurzaamheidscertificaat.
242, 243. L. Armstronglaan. Projecten "Town Garden" en "Nature". Zes trappenhuizen met elk 5 neststenen aan de (te zonnige) westzijde. Gierzwaluwen, vliegen graag horizontaal, vlak langs de nestingangen maar hier moet afstand gehouden worden of lastige bochten gemaakt. Beter was plaatsing op de noordgerichte kopse kanten, bij de blauwe pijlen, ook i.v.m. hittestress. Twee laagste neststenen zitten te laag op een meter boven een uitbouw en zijn dus niet bruikbaar voor gierzwaluwen. Aan de oostzijde zitten op gelijke wijze geplaatst 30 vleermuiskasten.
Gebouwd in '19-'20 maar pas ontdekt in juni '21. Twee bewoners meldden los van elkaar vogels, misschien gierzwaluwen, bij de kasten gezien te hebben. Spannend, dus gelijk maar kijken op de avond van 5 juli. Controle van bezetting is vrij makkelijk omdat vanaf het westen van het blok alle nestingangen in een blikveld overzien kunnen worden. Tussen 21.30 en 22.30 continue gekeken. Geen verzamelvluchten boven de wijk of het gebouw, geen giervluchten langs de gevels en geen in- of uitvliegende gierzwaluwen. De volgende dag bleken overdag wel een paar kasten bezet met jonge huismussen. In 2022 op 1 en 18 juli hetzelfde beeld, evenals bij de controles t/m 2025. Bij een stuk of zeven kasten is nestmateriaal in de opening te zien, waarschijnlijk een teken van huismussenbezetting.
244. Haarzichtsingel, Vleuten. SPO Valkensteinschool. Energieneutraal, gasloos, ENG. Ver verwijderd van gierzwaluwkolonies in zeer recente nieuwbouwwijk. In kast 10 in 2023 een spreeuw.
245. Pecanlaan 50, De Meern. OBS School en kindercentrum. Energieneutraal, gasloos, ENG, in nieuwbouwwijk. Volgens buren t/m 2023 geen enkele vogelsoort in de kasten.
246. Pecanlaan 38. Twee neststenen op woonhuis vanaf 2025. Met de twee op Monardastraat 38 de enigen in de grote nieuwbouwwijk. Er zijn wel vele tientallen neststenen voor huismussen ingebouwd, veelal vier per woning. Ook nogal wat vleermuiskasten en insectenhotels in muren.
247. Monardastraat 38. Twee zichtbare neststenen aan het woonhuis sinds 2025.
248. Passiebloemweg, Vleuterweide. OBS School. Energieneutraal, gasloos, BENG. 2 kasten op noord, 2 op oost en vier op west achter bomen. Ook kasten voor huismus en vleermuis. Bezetting onbekend maar zeer onwaarschijnlijk.
249. Passiebloemweg. School met elf neststenen sinds 2024. Bezetting onbekend maar zeer onwaarschijnlijk.
250. Aureliahof, Leidsche Rijn. Initiatief van 2012 van bewonerscollectief in dakgootombouw. Te laag en lastig/niet aanvliegbaar. Lokgeluiden. Wel 'natuurlijk' bezet nest dichtbij op nr. 53, zie eerste nest Leidsche Rijn. Men was in 2023 bezig om daar nestkasten bij te hangen maar dat gaat voorlopig niet door omdat de kosten voor een hoogwerker te hoog ( € 1.700 ) waren.
251-252. W.F. Hermansstraat, Leidsche Rijn. Sociale woningbouw volgens "Nul op de meter" met 76 zichtbare neststenen verdeeld over twee blokken "Remus" (52) en "Romulus" (24) volgens (voormalige) "Gedragscode Natuurinclusief bouwen".
253. Errol Garnerstraat 113. 12 neststenen sinds 2022 aan straatkant en 12 aan binnenterrein. Nogal dicht, 5 meter, op tegenover liggende gevel. Daarin zitten 12 neststenen voor de huismus (op het zuiden gericht). Dichtbij project Armstronglaan. Ontdekt in aug. 2023.
Leeuwesteyn In 2021 werden de eerste projecten met neststenen in de wijk Leeuwesteyn opgeleverd volgens voorschriften van de gemeente in het kader van 'natuurinclusief bouwen'. In de loop van 2025-2026 komen er nog diversen beschikbaar. Tot en met 2025 is er nog geen bezetting gezien.
254. Zilveren
Florijnlaan 95. Hier
255.
Guldenplantsoen 3 - 33. 16 neststenen sinds
2022 op het noordwesten.
256. Guldenplantsoen 3 - 33. 16 zichtbare neststenen.
257. 1e Muntmeesterlaan. De bovenste van de 33 neststenen bleek op 11-5-'25 kennelijk met succes benut door een spreeuw, gezien de poepstrepen onder het vlieggat en twee ouders met drie jongen op de dakrand.
258. Postulaatguldenhof 8-15. In mei '24 een steen met uitpuilend nestmateriaal van vermoedelijk een huismus.
259. Postulaatguldenhof 16. Dertien zichtbare neststenen.
260. Snaphaanhof 10. Zeven zichtbare neststenen
261. Rijderhof 26. Zeven zichtbare neststenen.
262. Braspenninghof 2-6. Drie neststenen.
263. Tweede Muntmeesterlaan 68. Een neststeen. Bewoners van dit rijtje konden op verzoek neststenen laten aanbrengen. Alleen op dit adres is dat gedaan. In 2024 nestelde er een spreeuw die nogal wat poep op de stoep veroorzaakt. Gierzwaluwen hebben ook belangstelling voor de plek. Een groepje van vier vloog eind juni ' 24 steeds zo nu en dan langs de ingang. De bewoner heeft nu spijt van de neststeen. In juni-juli '25 nog poepstreep onder het vlieggat, maar geen gierzwaluwen gezien.
264.
Statendaalder 4 - 10, achterkant, aan
binnenterrein. 20 neststenen. Bij dit
recentere project Lindehof is een slimmere steen
gebruikt (inmiddels veel toegepast en ook geschikt voor huismus) met de opening in het midden. Buitenmaat 17 x 43 cm.
Als er dan zowel boven als beneden ook nog een
voorgevormde nestkom aan de donkere kant zit, is het een perfecte kast die
niet "op de kop" geplaatst kan worden.
Bij Lindehof zijn overigens ook zes neststenen
geplaatst die bedoeld zijn voor onzichtbare inbouw, op foto rechts onder.
265. Statendaalder 12. Vijf zichtbare neststenen sinds 2026. Daaronder vier kasten voor de huismus.
266. Statendaalder 13-19. Acht zichtbare neststenen in bovenranden.
267. Sestertiushof. Negen zichtbare neststenen.
268. Hof van Leeuwensteyn. 68 zichtbare neststenen. Ook hier komt de vraag op waar al die vogels voor zoveel kasten vandaan moeten komen.
269. Dukaatlaan 48-50. Zes neststenen aan achterkant op het zuiden.
270. Dukaatlaan 14-38. Vijftien neststenen aan achterkant op het westen.
271. Dukaatlaan 50. Twee zichtbare neststenen.
272. Dukaatlaan 12. Vijf zichtbare neststenen.
273. Dukaatlaan, hoge flat naast D. Schippersbrug. 10 zichtbare neststenen in kolom langs kopgevel.
274. Romeinse Muntenlaan. Zes zichtbare neststenen op het westen.
275. Tremissishof 19. Groepje van 5 'onzichtbaar' aangebrachte neststenen in houten muurbetimmering.
276. Dupondiusstraat,
kanaalzijde. 17
onzichtbaar ingemetselde neststenen in de bovengevel. Voorbeeld van een van
de vele fouten die met dit type steen gemaakt worden.
277. Acht zichtbare neststenen in bovenrand van Dupondiusstraat kanaalkant
Natuurlijke broedgevallen in wijk Leidsche Rijn
Update 25 augustus 2025 In het kader van de opstelling van het eerste SMP in Utrecht is de stad in 2014/2015 op gierzwaluwnesten onderzocht. Er werden er 260 gevonden. Er werd alleen gezocht in concentraties waar eerder gierende groepen zijn gezien d.m.v. een pre-scan. Voor de wijk Leidsche Rijn werd gesteld dat er "geen gierende activiteit werd gezien. De wijk moet nog ontdekt worden", was de conclusie, zie SMP-Utrecht, p. 76.
In 2016 had ik er al eens een paar keer naar broedplaatsen gezocht maar nog geen indicaties gevonden. Ook in bronnen zoals waarneming.nl was afgezien van wat overvliegende exemplaren niets te vinden. Maar op 9 juli 2017 zag ik vanuit de woning van mijn zus aan het Aureliahof in het wijkje De Kersentuin een gierzwaluw langs vliegen met die karakteristieke, schuin naar boven gaande, "waggelvlucht" van adulte vogels die het nest verlaten. Dat moest een nest zijn ! Navraag bij bewoners leverde op dat iemand op 21 mei op een van de torens (5 woonlagen met kap) een vogel naar binnen had zien gaan. De volgende avond kon het nest bevestigd worden met om 22.00 u. een invlieger in de hoek van een ondersteunende H-balk onder het dakoverstek van de bovenste woning op nr. 53. Sindsdien was het nest elk jaar t/m minstens 2024 bezet. Bewoners hadden een plan om 20-25 nestkasten aan de gevel te hangen maar dat gaat voorlopig nog niet door vanwege te hoge kosten voor een hoogwerker.
In het eco-wijkje met veel zonnepanelen, dat in 2003 gebouwd werd door een bewonersvereniging, werden in de dakgootbekisting een stuk of 20 nestkasten voor gierzwaluwen aangelegd. In 2010 en 2011 werden er lokgeluiden afgespeeld. De kasten raakten nooit bezet, zeer waarschijnlijk door de te lage locatie en moeilijk aanvliegbaar. Maar het is niet uitgesloten dat de lokgeluiden dit veel hoger gesitueerde nest, ca. 50 meter van de afspeelplek, hebben opgeleverd.
Het is niet bekend hoe lang het nest al bezet is en het zal ook nooit zeker worden of dit echt het eerste van wijk Leidsche Rijn is (zie ook hieronder bij drie andere locaties). Of er in De Kersentuin snel meer volgen is twijfelachtig. Er zijn op het oog maar twee soortgelijke nestplaatsen op twee andere torens beschikbaar.
2e nest in Meredith Wilsonstraat
Pas in 2021 werd het tweede nest in Leidsche Rijn gevonden, nabij NS-station Terwijde.
Jolanda Panis van de gemeentelijke Utrechtse gierzwaluwengroep "Gierzwaluw030" zag op 11 juli 2021 een groepje 'bangers" in de Meredith Willsonstraat en al vrij snel daarop een invlieger op nr. 83. Een week later zag ik er ook een naar binnen knallen. Op de stoep eronder waren de typische poepjes van jongen te zien, dus er was dat jaar een succesvol broedgeval.
Het wijkje met grote eengezinshuizen dateert van 2007. De bewoners wisten niets van het nest en dus ook niet of er al langer werd gebroed. Het type nestplek in de hoek van betimmering komt bij heel veel woningen voor. Dat zou dan gunstig zijn voor de vorming van een kolonie. De bewoner heeft wel regelmatig groepjes boven de wijk gezien en bij de overburen ook aanhakers en mogelijk een invlieger. Het lijkt waarschijnlijk dat er al meer nesten zijn maar in 2022 en 2023 (ook groepjes van 7 - 10 vogels boven de wijk) kon ik ze nog niet vinden.
In 2024 op 26-6 geruime tijd een groepje van acht gierzwaluwen boven de wijk en langsvliegend langs gevels. Op Meredith Willsonstraat nr. 77 zag ik ze regelmatig langs de hoek vliegen en aanhaken. Wat later bleek daar een huismus te nestelen die in- en uitvloog. Op nr. 83 geen in- of uitvliegers gezien. Op 11 juli 2025 om 21.35 een vrij lage verzamel- bijna giervlucht van maar liefst ca. 30 vogels boven de wijk. Daarna regelmatig giervluchten langs dakgoten van 5 - 8 vogels bij nr. 49 en 57, maar ook elders in de wijk doken ze naar beneden. Er moeten meer nesten zijn zou je denken, maar nog geen invliegers getroffen tot 22.00 u. Volgende dag weer wezen kijken en vanaf 21.30 weer grote verzamelvluchten van wel 30 vogels hoog boven de wijk. Nu geen giervluchten langs dakgoten en pas om 22 u. een eerste invlieger op nr. 49. Even later op nr. 59 en als laatste bleek ook nr. 83 weer bezet (ontdekt in 2021) met een invlieger om 22.25. De kolonie is een serieuze concurrent om groter te zijn dan die aan het Nachtvlinderplantsoen. Bewoners schatten het aantal daar nu op ca acht nesten.
Onder de pannen aan de Derde Westerparklaan ?
Bij nog wat verder zoeken op
waarneming.nl vond ik op 15 augustus 2023 van Michel Braad een
melding op 31 mei 2018
met code "waarschijnlijke broedplaats".
Het wijkje heeft een aantal straten met hetzelfde type woningen en met vele tientallen van deze nokpannen. Er is dus potentie voor een flinke kolonie, zeker als niet alleen de nokpan maar ook de lagere kantpannen benut zouden kunnen worden.
Op 25 juni 2024 een klein uurtje in de wijk rondgekeken maar geen enkele aanwijzingen voor nesten. Wel vlogen er zo nu en dan twee gierzwaluwen boven de wijk, maar vrij hoog. Michiel Braad meldde op waarneming.nl in 2024 (en ook in 2025) een paar keer gierzwaluwen met nestindicerend gedrag langs de gevels / door de straat van de nabijgelegen van Ravensteynstraat. Er zal toch ergens in de buurt een nest moeten zitten, lijkt mij.
Op 18 juni 2025 rond 21.30 een uur door de wijk gescharreld. Om 21.30 6 gierzwaluwen hoog boven de wijk, maar langzaam doorvliegend naar noord. 10 minuten later 3 gierzwaluwen wat lager, waarvan er eentje steil naar beneden dook richting Maaskantplantsoen. Daar bij vier voor een nest in aanmerking komende kopgevels met kantpannen geen reactie op lokgeluid.
Oudste ? locatie achter dakgoten Nachtvlinderplantsoen
Er is een concurrent opgedoken voor
de positie van eerste natuurlijke nest in Leidsche RIjn. Op 14 augustus 2023 kreeg ik een mailtje van
Tom en Petra die meldden dat er al zeker 4 jaar gierzwaluwen broeden achter
dakgoten aan de achterkant van woningen aan het Nachtvlinderplantsoen
(bouwjaar 2004), nabij
het Amaliapark.
De volgende avond 15-8, mocht ik langskomen (het binnenterrein is niet openbaar toegankelijk) en na drie kwartier kijken vanuit de tuin naar de nestingangen was het al raak. Om half tien, het begon al te schemeren en de eerste gewone dwergvleermuizen vlogen al, zag Petra er een vanuit het niets naar binnen schieten en hoorde ik hem of haar langs de regenpijp/muur naar binnen schuiven. Missie geslaagd! De vierde locatie gierzwaluw in Leidsche Rijn was ook voor mij een feit.
Nestingang boven de iets rodere terugwijkende stenenstrook met wat poepjes.
Alle ca. 20 woningen rond het binnenplantsoen hebben zo'n stenenstrook en alleen daarboven zit een spleet tussen muur en dakgoot waar ze naar 'binnen' kunnen, om op de muur te nestelen. Elders, ook bij de dakgoten aan de voorkanten van de huizen, zijn de spleten overal met een strip afgedicht. (In Huizen, NH zit een zeer grote kolonie van mogelijk 96 nesten in een pand waar ze ook een spleet boven een dergelijke terugwijkende steenkolom benutten. Daar is geconstateerd dat er per kolom twee paartjes kunnen broeden, de ene gaat links en de ander rechtsaf !, zie Lumenkolonie-Huizen.) Nog niet alle ruimtes zijn op bezetting gecontroleerd maar er zijn vast nog locaties beschikbaar voor meer broedparen.
In 2025 meldt Petra op 4 juli op mijn vraag dat het aantal vogels in verzamel- en giervluchten boven en door de wijk flink is toegenomen vergeleken met vorig jaar. Ze schat het aantal nesten nu op 4 - 5. Na aanvullend zoeken op 12 en 13 juli bleken het er al 8 te zijn. Ook hier geldt weer, hoe langer je zoekt hoe meer je vindt (als ze er zijn). Op 25 augustus was ik nog erg gelukkig met het treffen van een erg late invlieger.
Bekijk hier alle gierzwaluwwaarnemingen in Leidsche Rijn. (op waarnemingpuntnl)
Jaap Langenbach Willemstraat 38 3511 RK Utrecht 06-3849 7474
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||