303 kasten bij ex. V&D.
De 90 kasten aan de zuidwestzijde zijn
op last van de provincie voorjaar 2021
permanent buiten gebruik gesteld omdat uit metingen bleek dat de
temperaturen, ondanks een later aangebrachte luifel, in de kasten veel te hoog kunnen oplopen, tot wel 55 graden.
Zie provinciale beschikking
27-8-2020.. Vanaf de straat is er, ook met de telescoop, niets
van te zien maar de gebouwbeheerder meldt dat dit wel degelijk gebeurd is
door de invliegopening met een zwart plaatje af te dekken. Er kunnen alleen
nog vlinders en andere insecten in.
10 . Stadhuis. Twee groepjes van vier, resp.
zes nestkasten, sinds 2020, zichtbaar vanaf de Ganzenmarkt.
11. Stadhuis. Elf ingangen in de gootombouw aan de stadhuispleinzijde,
rechterkant, sinds 2020. Wel een of twee 'natuurlijke' nesten er egenover,
bij de
betonnen 'kunstramen' boven de waterloop.
12-13. Hartingstraat/A. van Schendelstraat. Mitigatieproject wegens sloop van
ziekenhuis AZU met veel gierzwaluwnesten volgens Flora- en Faunawet. Totaal 40
neststenen (twee aan de Hartingstraat inmiddels onbruikbaar) langs bovenrand van vier bouwblokken. Mogelijk al kort na de nieuwbouw in 1992
deels bezet,
zeker vanaf 2007. De buurt kent nog steeds een aantal 'natuurlijke' nesten.
In juli grote verzamelvluchten van 100+
vogels boven de wijk. In 2021 en 2022 zijn alle 38 geschikte neststenen bezet gezien (in- en/of uitvliegers
gezien, jongen in opening).
12. Hartingstraat: In 2015 zijn in- en
uitvliegers gezien bij alle 20 neststenen. In juli 2019 15 ingevlogen neststenen gezien. In '20 invliegers
gezien bij 16
neststenen (nrs. 1, 3, 4, 5, 8 en 10 t/m 20). Op 16/18-7-'20 jongen uit de opening
kijkend van nrs. 15 en 20. (Nummering vanaf noord)
2021, 2022 en 2023: In- en/of uitvliegers bij alle 18 neststenen (nrs 2 en 7 zijn niet bruikbaar voor gierzwaluw door weggeraakte schijf met opening).
13. A. v. Schendelstraat: neststenen op
het zuidwesten. Er wordt mogelijk al meer dan 20 jaar met succes gebroed.
Wordt het er niet veel te heet tijdens hittegolven ? In 2020 werd tijdens de
hittegolf 4-8 augustus een halfvolwassen jong op een balkon gevonden,
mogelijk wegens hitte uit de kast gevlucht? Op 19 juli '22, hittegolf, 35
graden, om 15.00 uur geen jongen uit de kast kijkend, wel eentje aan de
andere kant aan de Hartingstraat.
In 2016 werden twee bezette kasten gemeld op waarneming.nl. In '18-'19 niet gecontroleerd.
2020: invliegers in 14 kasten, nrs. 1, 2, 4, 5 t/m 11, 13 t/m 16 en 18.
Van 16 t/m 28-7-'20 jongen uit opening kijkend gezien in nrs.
1, 4, 5, 10 en 16.
2021 en 2022: In- en/of (volwassen) uitvliegers in alle 20 kasten.
Op 27-7-'22 alleen jongen in de opening van neststeen
20 gezien (de zuidelijkste achter de grote boom), niet in de andere 19
kasten (kort gekeken, een
minuut per neststeen ongeveer).
In 2023 waren op 24 mei alle 20 kasten bezet gezien. In kasten 6
en 20 had een koolmees jongen ( 17 resp. 20 mei) maar twee/drie dagen later
vloog er een gierzwaluw in. De opening van kast 14 zat vol met
(mussen?)troep, maar later open. Kennelijk door gierzwaluw vrij gemaakt.
14-16. Smakkelaarsveld/hoek en
Catharijnesingel
Nieuwbouw 2020 rond bestaande flats boven
Mediamarkt. Scherpe randen van invliegopeningen in hardsteen muurbekleding
beschadigen vleugels.
Glad oppervlak maakt aanhaken onmogelijk. De
invliegopeningen zijn te klein met hoogte van 2,6-2,7 cm. (berekend met
foto en 51,5 cm brede gevelplaat), moet minimaal 2,8 zijn. We mogen hopen
dat deze kasten niet bezet raken, maar de kans daarop is erg klein (geen
broedplaatsen in de buurt, onbekend type en ongeschikte nestingang). Tot en met 2022 geen
aanwijzingen voor bezetting gezien.
17. Boothstraat 6 met vijf dakpanhuifjes sinds 1998.
18. Jacobijnenstraat. Twee Schweglerkasten
sinds 2019 van het gemeenteaanbod niet bezet. Lokgeluid sinds start, maar
niet zo vaak wegens mogelijk burengerucht.
19. Pastoor van
Nuenenstraat. Achterkant van min. OCW aan de St.
Jacobsstraat 200. 10 nestkasten op zuidwest sinds september 2022. Geplaatst voor punten ten behoeve van BREEAM
duurzaamheidscertificaat. Ook vier kasten voor huismussen.
Op mijn verplaatsingsverzoek werd niet gereageerd.
Ongenummerd: Abel Tasmanstraat
33-41. 10 dakpanhuifjes sinds 2004 na renovatie waarbij wat gierzwaluwnesten
achter boeidelen verloren gingen. Niet benut. De
huifjeopeningen zijn te groot.
20. Laurens Reaalstraat, 8 kasten. Aanwezig voor 2009, maar pas in '21 ontdekt door
een gemelde , mogelijke bezetting (geluiden uit kast gehoord) op
waarneming.nl.
In '22 geen in- of uitvliegers en
geen giervluchten gezien. Kast 4 zit vol met 'mussentroep'. Een veel buiten
zittende buurman heeft er nog nooit activiteit van gierzwaluwen gezien.
21. Palembangstraat 14. Op 25-7-'19 's avonds
geen enkele activiteit in de wijk. Wel op 13-7-'20 (15 stuks hoge
verzamelvlucht) maar niet bij de zeven nestkasten.
Minstens
drie kasten, gezien uitpuilend materiaal, bezet door huismus. Er zijn in
2020 ook drie huismuskasten opgehangen. In '21 t/m '23 zelfde beeld met nestmateriaal in veel kasten maar
geen gierzwaluwen.
Natuurlijk nest gered?
Op 29-6-'21 bleken giervluchten nabij de
kasten gericht te
zijn op een nest rechtsboven in een rot stuk betimmering, waar een
gierzwaluw invloog, zie
https://waarneming.nl/observation/218579368/ . In oktober is n.a.v.
in uitvoering zijnde
wijkrenovatie het nest gemeld bij woningcorporatie Bo-ex en
gevraagd naar te nemen maatregelen. Bij het ecologisch onderzoek zijn geen gierzwaluwnesten in de wijk
aangetroffen. Wel was een ontheffing Wnb nodig voor huismus en vleermuis.
Na
overleg met de adviserend ecoloog is door Bo-ex beloofd om het nest te
handhaven. Gesteld werd verder dat "compenserende
maatregelen voor gierzwaluwnesten over het algemeen weinig succesvol zijn". Eind april 2022 bleek dat na de renovatie de
nestingang inderdaad is open gehouden.
Maar de opening is helaas veel te groot
gemaakt.
Een kauw of ekster kan er ook wel in (om de jongen te roven).
Maar op 4 juni zag ik er 's avonds weer een gierzwaluw invliegen en op 17juli
nogmaals. En in 2023 zag Kristel Brennand er
op 19 juni eentje
naar binnen gaan. We kunnen
alleen maar hopen dat het een succesvol broedsel wordt. Invliegen is
daarvoor niet altijd een bewijs.
Een
zwarte kraai heeft het nest al in de peiling en ik zag er ook een paar keer
een gaai bij.
Als de jongen of eieren dood of geroofd zijn blijven
de ouders er tot eind juli de nacht doorbrengen tot de trektocht naar zuidelijk Afrika. En
komen het jaar daarop gewoon weer terug om het weer te proberen.
22. Lange Hagelstraat, hoek Westplein, 4
kasten sinds
2018 en pas in mei 2022 ontdekt. Nabij pand aan de Blekerstraat waar in ieder geval in 2012 nog gebroed
werd (onderzoek Tauw). Voor renovatie van het wijkje werd in 2017 ontheffing
verleend voor gewone dwergvleermuis (diverse kasten opgehangen) en huismus
(10 permanente nestkasten opgehangen) maar niet voor de
gierzwaluw, zie
ontheffing Wnb 1-8-2017.
De vier kasten zijn opgehangen omdat de
huismuskasten niet tijdig geleverd konden worden (ze zijn ook
geschikt voor de huismus).
Op 2-6-'22 vlogen drie gierzwaluwen
langs de achterkant op dakgoothoogte. Een kast
bezet door huismus op 9-5-'22. Op 10-7 uitvliegende gierzwaluw rond 22.00 uit kast 3
tijdens afspelen van lokgeluid en 10 minuten later er weer in. En op 12-7
knalde er een geroutineerd in kast 1, ook bezet dus.
Op 11-6 was kast 3 bezet door een huismus, dus
de gierzwaluwen van vorig jaar zijn daar niet terug gekomen of bezetten de
kast niet.
Kasten hangen helaas op het
westen, vanaf 12 uur in de zon. Zeker tijdens hittegolven grote kans op dode
jongen/eieren of voortijdig uitvliegen
Bezetting 2023
29-4-2023.
Met de endoscopische camera op de
nieuwe stok van 7 meter kon ik er wel bij.
Duidelijke gierzwaluwnestkom
in kast 1, ook in 3 maar minder zeker.
Geen
hitteslachtoffers te zien. Kast 2 schoon leeg en in kast vier een
nest met huismus. Dacht dat ze weg waren maar zij staat op
de foto en bleef zitten. Kast al bijna vol met de bekende huismussenzooi.
Op 14 mei om 7.30 u. eerste test met
bezettingscontrole door afspelen lokgeluid. Mooie duetrespons uit kast 1,
dus bezet. (Nog?) geen reactie uit 3 en kasten 2 en 4 bezet door
huismusjongen. Kast drie bleek later ook bezet door een huismus.
23-25. Lombok.
Vijf kasten sinds 2020 aan drie woonhuizen, opgehangen door gemeente.
26. Vleutenseweg 420 ("Vleuterhuys"). Vrijwillige plaatsing
van tien kasten "voor de zekerheid" in 2018. Bij de renovatie werden de bestaande
nesten bij de regenpijpdoorgangen niet aangetast. Geen bezetting t/m 2021
maar van 2019 t/m 2022 wel minstens twee, en in '23 minstens 3 nesten bij regenpijpdoorvoeren in
dakgoot, dichtbij de nestkasten. In 2022 zijn maar liefst minstens vier
nestkasten bezet
geraakt, nrs 4, 5, 8 en 9. (nummering van links naar rechts, vanaf 2 kasten
aan de linker zijkant-Paramaribostraat). Of misschien in '21/'22 toch wat
gemist?. In '23 na vele uurtjes patrouilleren alle 10 bezet gezien. De
laatste, nr 1., werd via Twitter gemeld door een buurtbewoner.
Ongenummerd: Abel Tasmanstraat,
achterkant. Drie nestkasten hout-beton sinds 2015 in Lombok (foto). Niet bezet t/m 2022.
In
sept. 2022 vervangen door drie Schweglerkasten en 1 kast bezet in 2023.
Alleen ' s avonds regelmatig twee invliegers gezien; al vanaf eind april.
Nog geen broedgeval?
27. H.J. Schimmelplein 34. Eerste kast in 2020
bezet geraakt, in 2021 een 2e kast erbij
en op 2 augustus invlieger in 2e kast (zie
melding waarneming.nl)
en jongengeluid gehoord in 1e of 2e
kast. In '22 invlieger in oudste kast en jong in opening tweede kast. Ook in
'23 twee kasten bezet.
28. H.J. Schimmelplein 38, achterkant. 1 Zeistkast
sinds 2023. Niet hoog genoeg, boven balkon en
vlakbij struiken.
29, 30.
Nieuw Engeland. Twee woonhuizen met een kast. Bezetting en startjaar v. Limburg Brouwerstraat
24 onbekend.
31, 32. v.d. Steenstraat en Verheulstraaat.
Geen broedplaatsen in de buurt. Van '20 t/m '23 geen activiteit bij de kasten gezien door de bewoners.
33. Vijf
'onzichtbare' neststenen sinds 2018 in schoorsteen. In 2023 een spreeuw in
de onderste kast.
34 t/m
36.
Drie projecten van buurtactie in Lauwerecht.
De projecten zijn georganiseerd door Kerstin Steinhart van bewonersplatform
Staatslieden-Lauwerecht. Zij wist medewerking en financiering van vele
organisaties te verkrijgen en zette een sociale werkplaats aan het werk om de kasten
te maken.
Op 1 mei 2020 zijn op twee gevels in
de wijk Lauwerecht totaal 80 gierzwaluwkasten opgehangen. Op de hoek Goeman Borgesiusstraat - Verenigingdwarsstraat
hangen er tien aan een kopgevel.
En op de zijgevel van
zorgcentrum Amerpoort, op de hoek Oudlaan-Idenburgstraat maar
liefst 70 stuks. Beide plaatsingspatronen tonen het silhouet van een
gierzwaluw.
In 2019 werden op een zestal adressen in de
buurt ook al 13 kasten opgehangen.
Een 4e locatie met twee kasten is
ontmanteld wegens bezwaren van de bewoner.
34. Lauwerecht 68a,
onmogelijke locatie in binnenhoek en vlak achter
hoge bomen.
35. 10 kasten aan
kopgevel. Kabel over de weg hangt gevaarlijk in de vliegroutes.
36. Idenburgstraat, hoek Oudlaan.
70 kasten sinds 2020, vlak bij elkaar. Minder kasten en op groter
afstand van elkaar (0,5 - 1 meter) is beter. In 2023 voor het eerst
een kast bezet.
Lokgeluidspeaker in kozijn bij de staart (rondje op foto) alleen eind van de middag,
sinds mei ' 23 luider en ook ' s avonds. Op 23 juni '22 gingen er ' s morgens een paar
keer
giervluchten van 3 vogels vlak langs de kasten, dus dat belooft wat !? Nog
eens een flink aantal keer kijken leverde echter nog geen in- of uitvliegers
op en slechts een enkele keer langsvliegers.
Op 18 juni 2023
was het raak
Om 21.30 gingen er weer twee
eenmalig langs de kasten. Een giervlucht kun je het niet noemen, geen
geluid. Maar een kwartier later knalde er eentje uiterst geroutineerd in
kast 45 (zie pijl, nummering van links naar rechts en van boven naar beneden). Dat is
de onderste van het staartuiteinde, en niet toevallig het dichtst bij de
speaker met lokgeluid. Bevestiging (het was al schemerig en ik kon het
invliegen maar net zien) kwam 5 minuten later met een harde schreeuw als
antwoord op het afgespeelde 'uitlokgeluid' van mijn mobiel. De bezetting
werd nogmaals bevestigd op 13 juli 2023 oen er twee vogels kort na elkaar uit de
kast vlogen.
Uit het feit dat 69 kasten vier jaar onbenut bleven
betekent waarschijnlijk dat het niet goed gaat met de gierzwaluw in de wijk.
Er zijn nog nauwelijks 'natuurlijke' broedplaatsen en dus ook geen
begeleidende zoekvogels die de kasten kunnen vinden. Mocht de bezetting nog
toenemen dan zal dat waarschijnlijk zeer langzaam verlopen.
Er is bij dit soort opstellingen o.a. gevaar voor burenruzie door foutief
invliegen omdat de kasten lastig van elkaar te onderscheiden zijn.
Verschillende vormen van de invliegopening (rond, vierkant, ovaal,
links/rechts geplaatst) of "huisnummers" kan de herkenbaarheid vergroten.
Onderverdelen in flink van elkaar gescheiden kleinere groepjes van 4-6
kasten helpt ook. Twintig of dertig kasten op een dergelijke gevel is meer dan genoeg.
Mochten ze allemaal bezet raken (gaat jaren duren) kun je later altijd nog
bijplaatsen.
Op 12 april 2023 zijn de onderste 11 kasten van binnen
met de camera bekeken. Veel materiaal van mezen en/of huismussen, die het
zicht beperken. Geen spoor van gierzwaluwnesten.
Kast 2 op 12-4 -'23 van project Idenburgstraat met 70
Zeist-kasten op een kopgevel.
Eenzelfde type project met 74 kasten in
gierzwaluwsilhouet hangt sinds 2019 aan
het stadskantoor van Zwolle, zie
nieuwsbericht en bronnen mei 2019.
Waarschijnlijk geen bezetting t/m 2023.
In
de hoofdstad Bakoe van Azerbeidzjan is iets dergelijks met 400 kasten op een
kopgevel gerealiseerd (drie composities in de vorm van een gierzwaluw) na
verdwijning van honderden nesten in een gerenoveerde toren uit de 8e eeuw. De bezetting wordt gecontroleerd vanaf een hoogwerker met een mini
camera aan een snoertje, zie
het filmpje op Youtube.
Uit
dit filmpje
blijkt dat er al flink wat bezet zijn. De verklaring van de bezetting is
natuurlijk dat er honderden daklozen in de buurt zijn.
37. Balkstraat.
Lokgeluid vanaf eind juni '20
en in '21 alleen in mei.
38. Stroomstraat.
Lokgeluid vanaf 22 juni 2021
maar in 2022 minder vaak na klachten van buren. Schaarse reacties van overvliegende gierzwaluwen.
39. Bethlehemweg 59.
Hangen wat
te laag en twee kasten zijn eind juni '22 onbereikbaar geworden door de doorgroeiende druif.
In mei '23 weer vrij gemaakt.
40-48. Voormalig Veemarktterrein,
nieuwbouw. Negen groepen met totaal 90 neststenen.
De mogelijke inbouw van neststenen is door
stadsvogeladviseur Marian Peterse in de loop van 2016-2018 bij de diverse
ontwikkelaars van de wijk aangekaart. Een aantal is op vrijwillige
basis gerealiseerd. Het NOM-project van Mitros (Nu Woonin) met 31 kasten is gerealiseerd
volgens de gedragscode voor Nul Op de Meter (3 kasten per woning).
Video over project 46-47, NOM
- sociale huur van Mitros .
Bij
de projectnummers 39 t/m 42 en 46/47, met 'onzichtbare' neststenen, zijn de
openingen in de baksteen veel te groot (ca. 7 x 7 cm., steen + twee voegen); 30 x 65 mm is groot genoeg.
Dat is gevaarlijk voor gierzwaluwbroedsels i.v.m.
predatiekans door b.v. zwarte kraai, kauw, ekster of gaai. Ook is het dan
mogelijk te licht op de broedplaats, ze zitten graag in het donker op wat
afstand van de ingang. De scherpe randen leiden mogelijk tot vleugelbeschadiging.
Drie avonden bezocht in juni/juli 2019. Geen
gierzwaluw boven de wijk of bij de kasten gezien. Zelfde beeld in 2020 t/m
2023. Ook geen
andere tekenen van bezetting door andere soorten, zoals poepjes op de muur, op straat of
nestmateriaal in openingen. In 2022 meldde een bewoner bezetting door een
koolmees in de Flevolanderstraat. Ook regelmatig op bezetting gecontroleerd
door Marian Peterse, die vanaf de start ook geen bezetting heeft kunnen constateren.
49-53. Ondiep. 17 nestkasten op vijf adressen
in groepjes van 3-4 per woning. Compensatie door Mitros (Nu Woonin) voor
broedplaatsverlies door renovatie. Ook kasten voor
huismus en vleermuis. Achtergronden (Wnb ?) nog niet
bekend.
54-55. Ondiep. Renovatie, sloop en nieuwbouw
door corporatie Mitros (nu Woonin). Twee verwijderde gierzwaluwnesten door
renovatie op E. Zoudenbalchstr. 71 en Vinkertlaan 10 zijn
tijdelijk ! gecompenseerd
met 9 kasten op A. Geesinkstraat 3/5 op de kopgevel van een nog te slopen
bouwblok. In okt. '22 zijn deze kasten zonder bezet te zijn geweest verwijderd.
Gierzwaluwen "hoppen" niet tijdelijk naar een ander onderkomen maar kiezen
na heel lang zoeken en keuren een broedplaats voor het leven en voor
generaties na hen. Later is ter plaatse een inbouw neststeen in de kopgevel
van de twee panden geplaatst.
In de te slopen blokken zijn geen gierzwaluwbroedplaatsen
aangetroffen maar in navolging van gemeentelijk beleid zullen er 45
inbouwkasten, verdeeld over drie kopse kanten van de bouwblokken, in de
nieuwbouw worden gerealiseerd. Begin juli kwamen de eerste 18 beschikbaar. Er is lokgeluid voorgeschreven in de
ontheffingsbeschikking totdat "tenminste twee gierzwaluwparen bij de nieuwe
inbouwkasten aanwezig zijn". Er komen ook voorzieningen voor huismussen en vleermuizen.
-
Bouwenvelop Omloop en Laan van
Chartoise, gem. Utrecht,
p. 37-38.
- Onderzoek naar gierzwaluw, huismus en
gierzwaluw, 2017, p. 19
-
Ontheffing Wnb jan. 2019
-
Gewijzigde ontheffing Wnb
maart 2019.
56.
Mariëndaalstraat, Ondiep.
BSO school Jules Verne. 10 onzichtbare neststenen volgens gemeentelijke
richtlijnen. Bezetting nog onbekend maar gierzwaluwen zullen er
niet in terecht komen omdat de invliegopeningen te klein zijn: rond, nog geen 4
cm diameter, moet 5 zijn. Misschien kan de huismus er wat mee.
57. Fruitbuurt,
Tomaatstraat 30. Drie kasten zelfbouw sinds oktober 2022. Compensatie voor
ontoegankelijk raken van twee nesten achter kantpannen in 2022 als gevolg
van nieuwe pannen. In 2023 wel wat "fly-by's" maar geen kastbezetting. Wijkrenovatie / sloop-nieuwbouw rond 2009.
58. Nieuwbouw
School "De Boemerang", 2023. Drie neststenen op zuidoostgevel. Ook drie
vleermuisstenen. In kader van beleid gemeente voor maatschappelijk vastgoed.
59, 60. Ondiep, Groen van Prinstererstraat 34 en Abr. Kuyperstraat 12 en
18 met 3 x 5 neststenen in kopgevels.
Ontheffing Wnb vanwege verlies door
renovatie van drie broedplaatsen op de Groen v. Prinstererstraat 5, 15 en
30. Zie
Ontheffing Wnb 5-2-2023.
Werkzaamheden tijdens
broedseizoen vanaf begin juni 2023, maar niet bij de drie gevonden nesten.
Maar hopen dus dat alle nesten gevonden zijn.
De bouwsteigers verhinderen toegang tot de
neststenen.
61. Omloop in
Ondiep. Nieuwbouw met 18 neststenen sinds juni 2023 na sloop. Zie nr. 54-55
voor achtergronden.
62-65:
Rivierenwijk, in de vier
hoeken van het woonblok tussen Geleen- en Geulstraat hangen kasten aan de
achterkant van de woningen, 11 achter Geleenstraat 1 en 5 op de drie andere
hoeken, sinds 2017? Geleenstraat 1 in juni vorig jaar ontdekt. De andere drie pas op 21-6-'23. Nog niet duidelijk wanneer precies en waarom de
kasten zijn opgehangen door woningcorporatie Woonin. Bezetting onbekend maar
onwaarschijnlijk.
Zie
ontheffing Wnb m.b.t.
dwergvleermuis 30-4-2020.
(In verband met isolatiewerk aan achterkant
woningen in de wijk).
66-75: Neststeenkolonie Rivierenwijk.
Op 19 adressen zijn in de wijk door
woningcorporatie Mitros (nu Woonin) in februari 2019 vijf neststenen in de kopgevel
ingemetseld, dus totaal 95 stuks. Door renovatie en isolatie zouden 19
gierzwaluwnesten verloren gaan.
Ontdekt op 30-6-2022. Daarna werden bij 29 neststenen in- en/of uitvliegers
gezien.
De kolonie is met 51+ bezette kasten in 2023 de
grootste kunstnestkolonie van Utrecht. In 2022 was Hartingstraat/v. Schendelstraat met 38 bezette neststenen en 100%
de grootste.
Op 7 juli werd er een enorme verzamelvlucht
van meer dan 80 vogels boven de kolonie gezien.
Buurtbewoners hielpen bij de controle en verzamelden op donderdag 15 juni om
21.00 u. bij Beerzestraat 33 voor excursie en uitleg.
Meer over dit project en de
controle van nestkastbezetting op de aparte pagina over de
Rivierenwijk.
76. Maasstraat 10. Schwegler
nestkast na drie jaar nog niet bezet in flinke kolonie
met veel beschikbare nestplekken achter dakgoten en bij dakkapellen. Dus
geen behoefte aan nestkasten. O.a.
nest achter dakgoot op nr. 12.
77. Noordzeestraat 20. 10 neststenen na
renovatie gemeentelijk buurtgebouw sinds 2020. Invliegers in kasten 5 en 10 op 28-6-'20. (nummering van links naar rechts). Bij neststeen 5 zit ook een
natuurlijk nest achter een kantpan.
Er zijn recentelijk een paar potentiële
'natuurlijke' broedplaatsen bijgekomen.
Op 16-6-'21 tussen 22.00 en 22.40
en op 26-6 tussen 21.30 en 22.00 u. alleen invliegers in neststeen 10 (was
nr. 5 vorig jaar een verkenner?). Dat past wel bij de omvang van de giervluchten langs het pand met maximaal
vijf vogels, maar meestal twee of drie. Ook in '22 op 11-6 en 9-7 en in '23
op 10-6 alleen een invlieger in nr. 10
en spaarzame giervluchten van 3-4 vogels. Maar op 7 juli werd ook een invlieger
gespot in kast nr. 2. Bezettingsuitbreiding zal traag gaan.
78 t/m 85. 18 kasten op 7 adressen Oudwijk,
Wilhelminapark, 3
bezet in '23.
78. Maliesingel 33. Drie kasten Voordorp sinds
2006. Wel mezen, boomklever.
79. 1 x
Schwegler aan woning van Hogendorpstraat 19.
80. 1 x Schweglerkast aan woning achterkant
Aurorastraat 26 sinds 2017. Twee jaar lokgeluid en in 2021 voor het eerst
bezet, daarna elk jaar t/m 2023.
81/82. Nicolaasweg 66. Drie kasten aan oostzijde
(achterkant, zie foto) met lokgeluid
maar geen bezetting in '19. In de hoek zes huismuskasten. Vier toegevoegd in '20 aan westzijde
(straatkant, nr. 76). In '20 een
kast bezet aan de westkant en aan de oostkant, maar nog geen broedgevallen.
In '21 in ieder geval broedgeval aan oostzijde en invlieger aan westzijde.
In '22 aan beide zijden minstens een
broedgeval.
In '23 hadden de overburen op het bankje op 16 juli nog
steeds geen invliegers aan de straatkant gezien. Wel een koolmezennest in
kast vier, maar dat is door een ekster vakkundig geruimd. Bezetting
achterkant is op zelfde als vorig jaar gezet (1), maar onzeker want bewoner
reageerde niet op vragen.
83.
Homeruslaan 75. Twee Zeistkasten onder dakgoot sinds 2020. In 2023 een
weeklang lokgeluid eind mei, maar dat hielp dus (nog) niet.
84.
Oudwijkerdwarsstraat 126. Twee Zeistkasten sinds 2009 of nog eerder. De
voorste twee op de foto zijn later aangebrachte mussenkasten. Geen
gierzwaluwen, wel kool- en pimpelmees. De boom maakt
het voor de gierzwaluw steeds moeilijker.
85. Twee
kasten op Nassaustraat 39 sinds 2021.
86-89.
Oog in Al met vijf kasten aan vier woonhuizen sinds 2017-2020.
Er nestelen in de wijk wel wat paar paartjes onder daken, o.a. Beethovenlaan
35 (volgens bewoner).
Een kast uit 2017 (type Voordorp met opening
in bodem) aan Mozartlaan 6 (foto) inmiddels achter berk en
nauwelijks invliegbaar en op 11-6-'23 met bouwsteiger er voor.
De kastanje voor de kast aan de J. Haydn komt nu
ook wel erg dichtbij.
90-92,
93,
94- 96.
Wittevrouwen met elf kasten op zeven particuliere woningen
(1-3 per woning). Een aantal bezet door mezen maar t/m 2023 geen
gierzwaluwen. Ze broeden wel in de buurt.
In 2023 werden op Bekkerstraat 65 (nr. 92 in de tabel) bij de middelste neststeen in- en
uitvliegers gezien. Op 24 juni meldde Joop Desmet op waarneming een
invlieger in de rechter steen. Zie:
waarneming 24 juni 2023.
Op Palmstraat 14 is in '22
lokgeluid afgespeeld. In de Klaverstraat is een kast onbereikbaar
door een boom ervoor. Daar broedden in 2023 wel "mezen", ook op
Kapelstraat 101, waar in het pand ertegenover ook een paar 'natuurlijke'
nesten zitten.
Kast
Zeist op Pallaesstr. 18.
In juni 2022 op 1,5 meter naast
nest bij regenpijp, die hersteld moest worden. Nest waarschijnlijk wel behouden.
97.
Kast Roosendaal met (overbodig)
"landingsplankje" onder invlieggat. Dat plankje
maakt het alleen maar makkelijker voor nestrovers en concurrerende
gierzwaluwen. Wel broedende huismussen en mezen.
98
t/m 100.
Zeeheldenbuurt. Drie gevels met elk twee kasten van type
Hasselfeldt
. Kosten ca. 100 Euro per stuk, maar wel met anti-spreeuwenpoortje en
nestkom. Aangebracht i.v.m. gevelisolatie en voorgenomen dakvernieuwing door
Woonin van 40 woningen, maar het nieuwe dak ging niet door. Bij een kast is
de frontplaat verdwenen. Ook vleermuiskasten wegens gevonden
verblijfplaatsen gewone dwergvleermuis. In de
ontheffing Wnb is
geen sprake van verdwenen gierzwaluwnesten (bij flora- en
fauna-onderzoek niet aangetroffen) maar in overleg met provincie zijn
"vrijwillig" toch zes gierzwaluwkasten geplaatst, zo bleek uit navraag bij
de ecologisch adviseur.
101, 102. Dekhuyzen
en Hekmeijerstraat. Bewonersinitiatief met 2 x 4 kasten op de
kopgevel sinds 2021. Met mate en niet te hard lokgeluid toegepast
(klachten van buren).
103.
Corn. Evertsenstraat 2. Vijf
neststenen in kopgevel van nieuwbouw 2021. Bezetting nog onbekend. Op de
locatie is een deel van het voormalige Ooglijdersgasthuis gesloopt. Bij
onderzoek in 2016 bleken in de panden die gesloopt en gerenoveerd moesten
worden geen gierzwaluwnesten aanwezig, wel op de naastliggende M.H.
Trompstraat nrs. 6, 8 en 12 (ook nog in 2021). Dus reden van kasten
onduidelijk, mogelijk in kader van punten voor "duurzaam bouwen" oid?
Zie
faunaonderzoek 2016, p. 13.
104.
Kievitdwarsstraat 26, achterkant. In mei '22 werd een gierzwaluw hangend aan
een kast gezien maar verder geen activiteiten. Kasten bleken bij inspectie
in '22 wel vol te zitten met 'koolmezenmos'. Er was ook wat houtschade door
een hommelnest. Ook in 2023 wel 'natuurlijke' nesten dichtbij op nrs. 36/38
en 20/22. (bewonermelding).
105. Kwartelstraat
43, Kast Voordorp sinds 2022.
106. Talmalaan.
Een van de 36 neststenen mist het front met de opening. Eronder zaten in 2021 poepstrepen, mogelijk van een
spreeuwennest.
107. G. van Walenborchstraat
6. Nestkast onder dakgoot sinds 2015 in buurt met veel 'natuurlijke' nesten
bij dakkapellen. In juni '22 een koolmees met jongen. In 2023 weer met
lokgeluid
(bewonerwaarnemingen).
108. Dr. Bosschool, Nolenslaan.
Vier neststenen aangebracht bij renovatie in 2014. In '22 ontdekt. Niet bekend of er
broedplaatsen verloren gingen. Twee op zuid met (inmiddels) een boom er pal
voor en twee op het westen onder dakoverstek. Geen activiteit bij een aantal
eerdere controles maar op 18-7-'22 in de ochtend langsvliegende giervluchten
van 3-5 vogels en 's avonds opnieuw. Bij een langsvlucht van twee vogels
haakte de eerste onder de kastopening aan en bij een tweede keer ging de
eerste naar binnen. Kwam er na ca. 4 min. weer uit. Daarna tot 22.20 geen
actie meer, dus geen overnachting? Voor het eerst kastbezetting zonder te
broeden?
Medio mei 2023 bij twee controles geen
reacties op afspelen 'uitlokgeluid' maar op 27 mei giervluchten en een
invlieger.
109. Raiffeisenlaan 59. Twee kasten onder
dakoverstek sinds 2019. Waarschijnlijk geen
broedvogels in de buurt. Gierzwaluwen worden er zelden gezien.
110. Floris Heermalestraat.
Acht kasten, een per woning. Lokgeluiden, ook in 2023 bij
kast nr. 4 op huisnr. 12. Eerste belangstelling geconstateerd (twee
aanhakers in 2022). Kasttype NK GZ 10 van Vivara Pro. Wel
huismussenactiviteit. (bewonerwaarnemingen).
111. Nieuwe
Koekoekstraat 88/90. Twee kasten Roosendaal aan woonhuis sinds 2020. Wel
huismussen.
(bewonerwaarnemingen).
112 - 128. Diverse projecten in Zuilen
112. Zuilen, Bernhard
van Waalstraat 14. Twee kasten aan woning sinds 2009.
113-118.
Zuilen, van Heukelomlaan, Burg. Norbruislaan,
Beekoeverstraat en Berlagestraat. In '22 ontdekt. Compensatie voor verlies
van zes broedplaatsen door renovatie door Woonin. Twee flats met kasten worden
misschien ook gesloopt (bewonerspeiling loopt).
Alleen in project 112, Burg. Norbruislaan 212
raakte een kast bezet. Op 13-6 en 8-7-22 werd een invlieger in nr.
5 gespot (nummering van onder naar boven en van links naar rechts).
In '23 op 8-6 weer een invlieger in kast 5 en kasten 1 en 7 bezet door huismus. Grote kolonie achter dakgoten en kantpannen dichtbij in de De Bazelstraat. Veel renovatie
(en
broedplaatsverlies ?) in de buurt.
Zie
ontheffing Wnb, 12-10-2020.
119-126. Zuilen-Noord, ontdekt in '22. Woningrenovatie in diverse
straten. Ingangen van ' natuurlijke' broedplaatsen zijn na broedseizoen 2021 afgedicht.
Zeer verspreid zijn in 2021-2022 op 17 adressen 27 neststenen geplaatst en
ook veel vleermuiskasten.
In 2022/2023 hier en daar een huismus broedend
in gierzwaluwkasten (nestmateriaal/vogel in kastopening
en
info van bewoners, o.a. op v.d. Pekstraat 10 en 20). Drie neststenen op De
Bazelstraat 2 en Lelimanstraat 53 kwamen pas in augustus '22 beschikbaar.
Vier neststenen aan v.d. Pekstraat 72 zitten veel te
laag boven een schuur/opslag.
Zie
ontheffing Wnb, 12-10-2020.
127. Zuilen Noord,
Min. de Visserstraat.
Wijkrenovatie
2023 door woningbouwcorporatie Wo
onin (voorheen Mitros)
in vier straten.
Vleermuiskasten voorzien van borstels tegen gebruik
tijdens de werkzaamheden.
Er werden 16 nesten van de huismus en twee van
de gierzwaluw ( Min. de Visserstraat 46) aangetroffen en vele
verblijfplaatsen van gewone dwergvleermuizen.
Voorafgaand zijn in febr./mrt ' 22 buiten de
te renoveren wijk een groot aantal tijdelijke kasten voor vleermuizen
(72) en huismus (33) geplaatst. Voor de gierzwaluw is dat niet nodig omdat
de werkzaamheden voor 15 april 2023 voltooid zijn en de kasten
dan beschikbaar zijn. Maar in juni waren diverse blokken nog niet
gerenoveerd en de kasten op Min. Visserstraat 44 waren b.v. nog "natuurvrij"
gemaakt met borstels.
Als definitieve voorziening zijn in 2022 op
dertien adressen elk vier neststenen geplaatst in kopgevels van de
huizenblokken. Het zijn
gierzwaluwkasten maar de meesten zijn bedoeld voor de huismus. Ter
'overcompensatie' moesten er 32 voor de huismus en 10 voor de gierzwaluw
komen. Het zijn er dus totaal 52 geworden.
Bij vijf kopgevels zitten de buren er erg kort bovenop,
zoals hier bij Patrimoniumstraat 44. Voor huismussen en vleermuizen
misschien te doen maar voor gierzwaluwen lastig aanvliegbaar.
Voorafgaand aan de renovatie zijn alle
invliegopeningen van de definitieve voorzieningen (en de ' natuurlijke'
broedplaatsen') met borstels ontoegankelijk gemaakt.
De twaalf inbouwkasten aan de Min. de
Visserstraat nrs. 44, 46, 58 (dus nabij de twee in 2029 gevonden nesten op
nr. 46) zijn bedoeld voor de gierzwaluw.
Op 8-7-'23 waren op nr. 46 en 58 2
kasten door de huismus bezet. Op 12-6 zo nu en dan giervluchten van 3 - 5
vogels langs de kopgevels van nr. 46 maar in drie kwaryier tot 22.30 geen
invliegers ! Zouden ze gieren langs de locaties van de weggerenoveerde
nesten?
Ondanks teveel zonbestraling op de
zuidoostelijk georiënteerde gevel van nr. 46 zijn hier dus toch kasten
geplaatst. De
warmtehuishouding van de bestaande nesten achter de kantpannen is veel
beter. De drie andere, op het noordwesten gerichte kopgevels aan de M.
de Visserstraat zijn dus ook niet volgens de voorschriften. De overige
negen gevels met kasten zijn op het noordoosten
gericht.
Per kopgevel met vier gierzwaluw/huismus-kasten
is ook een vleermuiskast geplaatst.
- Ontheffing Wnb 28-4-2022
- Foto
H. Diemerstr. 55
- Foto
Patrimoniumstr.
56
128. Corn. Dirkszstraat 58.
Vier kasten op kopgevel
i.v.m. aanleg dakkapel en loggia. Ook voorzieningen voor huismus en
vleermuis, uitgevoerd via
omgevingsvergunning van de
gemeente.
129- 142.
Omgeving St. Josephlaan en Bloemenbuurt. Groot renovatieproject van
woningcorporatie Portaal vanaf 2019 t/m 2024. De kunstnesten achter sleuven
in dakkapellen ontdekte ik in maart 2023. Ik fietste in
'20-'22 ook regelmatig door de wijk op zoek naar nesten maar herinner me
geen indicaties van bezetting.
Compensatie
van 32 verloren nesten in 2020-2024 met in de
ontheffing Wnb 22-2-2019 160 sleufgaten voorgeschreven in de ombouw van
dakkapellen (sleuf
links en rechts per dakkapel).
Het zijn er na besprekingen tussen uitvoerder Vios-bouw en opdrachtgever
Portaal flink meer geworden, standaard bij elke dakkapel eentje links en
eentje rechts. In de tabel staan er
nu 448, verdeeld over 12 deelprojecten. Aan de straatkant vond ik er 225 en aan de
achterkant (met hulp van Google-Maps) nog eens 197. Nog ca. 140 stuks te
gaan, de laatste blokken staan voor mei 2024
gepland.
De locaties van de verloren nesten zijn
voor een deel bekend: 10 stuks werden gevonden aan de straatkanten en de overige
22 potentieel aan drie binnenterreinen waar geen invliegers maar wel
langsvliegende groepjes konden worden waargenomen. Wel een erg smalle basis
voor 32 nesten en vele honderden sleufgaten.
Of zijn er andere motieven? Formeel compensatie van verloren nesten
maar in feite een visie voor de lange termijn? Als de sleuven benut gaan
worden ontstaat op (lange) termijn mogelijk een enorme kolonie en zullen er tot sint-juttemis
niet genoeg gierzwaluwen zijn om al die broedplaatsen te bezetten. Portaal
wilde er niets over zeggen maar ik zeg:
fantastisch project! ,
maar .........
Waarnemingen 2023
Op 5 mei 2023 zag ik een broedvogel vergeefs
proberen een door de renovatie verdwenen nest (november '22) te bereiken op
Hyacintstraat 49, rechts naast de dakkapel. Na een aantal pogingen belandde
hij/zij in de dakgoot maar wist zichzelf na een minuut of vijf te redden
(ook waargenomen door 4 nieuwsgierige huismussen). Erg bijzonder is dat de
bewoonster de laatste 2-3 jaar niets meer van een broedpaar heeft gemerkt,
die hoorde ze eerder wel vanuit de slaapkamer. Probeerde de broedvogel er
na 2-3 jaar alsnog weer in te komen of was het een andere vogel die het nest
ook kent? De grote dakkapellen, zoals op dit adres, kregen geen sleufgatnestkast.
Op Hyacintstraat 34 en 36 (renovatie eind 2023) probeerden gierzwaluwen geruime
tijd om onder de nokpan te komen. Op nr. 34 een paar dagen later een
invlieger. Dit blijkt al langer een bezet nest te zijn volgens de overburen. Op nrs. 35 en 51 is een sleufgat bezet met
jonge huismussen.
Op 24 juni, 6 en 10 juli is van 21.00 tot
22.30 door de wijk gelopen. In het gerenoveerde deel werd geen activiteit
van gierzwaluwen gezien. Zo nu en dan een hoge verzamelvlucht van 20 -
30 vogels boven zuidelijk deel van de Bloemenbuurt. Dat wijst mogelijk op
5-10 nesten of zijn het allemaal zoekers / daklozen? Na afdaling opmerkelijk
weinig giervluchten. Verder alleen zo nu en dan een paar vogels boven het nog niet
gerenoveerde gedeelte en twee maal een giervlucht langs Hyacintstraat 34-36
en Oleanderstraat 7 (drie nog niet gerenoveerde woningen), maar geen
invliegers.
Tot 10-7-'23 (en daarna bij nog een paar korte
bezoeken) dus
geen activiteit gezien die wijst op bezetting van sleufgaten.
Bij 175 woningen met sleufgaten aan de kant
van de binnenterreinen is half juni een flyer in de bus gedaan met verzoek om hulp bij
de monitoring. Niemand meldde zich met waarnemingen.
De grote vraag is of de sleuven gevonden
worden en wanneer. De verdreven broeders zijn waarschijnlijk al
elders beland of dood en de begeleidende zoekvogels vliegen er dus ook niet
meer rond. In het nog niet gerenoveerde gedeelte zijn nog wel nesten en er
vliegen zoekers rond. Het totaalbeeld van de wijk (St. Joseph +
Bloemenbuurt) is dus een van noord naar zuid verlopend steeds groter deel
met "lege luchten". Misschien dat ze volgend jaar op een idee komen als ze de
huismussen ergens in een sleuf zien schieten?
143-145. Overvecht, Gambia- en Kwangodreef: bij flatrenovatie
door Portaal vlgs gedragscode NOM-keur (Nul Op de Meter) in 2021 totaal 38 neststenen in drie blokken geplaatst.
Een van de drie bijennesten aan de Gambiadreef
Bij de nul-meting in 2018 (verplicht in
kader van gedragscode natuurinclusief renoveren voor NOM-keur) werden in de
buurt geen broedplaatsen van gierzwaluw ontdekt. Zie rapport
Aveco de Bondt, p. 40 e.v.
In mei 2020 wijzen poepstrepen bij enige stenen
aan de Gambiadreef waarschijnlijk op spreeuwennesten. Geen bezetting t/m
2023. Vier van 36 stenen waren in 2022 onbruikbaar voor vogels door
een tot aan de buitenkant uitpuilend bijennest. Ook in 2023 een bijennest.
146-148. Overvecht:
totaal 24 combikasten van 3 stuks aan uiteinden van drie huizenblokken sinds 2014 op aanbevelen van stadsvogeladviseur
Marian Peterse. Bij "illegale" renovatie (zonder onderzoek of ontheffing Wnb)
zijn een paar gierzwaluwnesten verloren gegaan. Marian wist daarvan en
zorgde ervoor dat het werk werd uitgesteld en kasten werden opgehangen.
Drie kasten zijn
inmiddels niet/nauwelijks bruikbaar voor de gierzwaluw door twee bomen pal voor de ingangen.
Op de foto is de kast rechtsonder waarschijnlijk niet bruikbaar door een
gedraaide invliegopening. Diverse kasten werden in
2021 en 2022 door huismussen en een spreeuw (op foto) benut. In 2022 zag Marian bij een aantal kasten aan de Agavedreef en de Fazendadreef voor het
eerst nestindicerend gedrag (groepje van 3 - 4 langsscherende gierzwaluwen
en een aantal keren aanhakend bij een invliegopening), dus mogelijk is
kastbezetting aanstaande. Dat bleek uiteindelijk in 2023 het geval toen
Marian op 28 juni invliegers zag in twee kasten aan de Fazendadreef en een
week later ook eentje aan de Agavedreef.
Nog ongenummerd: Overvecht. Reinoutdreef, Prins Lanceloetdreef,
Olivierdreef en Bisschop Tulpijndreef met totaal 40 nestsstenen in bovenrand
van drie appartementenblokken
sinds 2021, waarvan 20 op noordwest ! en 20 op zuidoost.
Onbegrijpelijk waarom ze niet in de noordoostgevel zijn geplaatst.
De naastgelegen studentenflat aan de Jonkvrouw
Sanderijndreef kreeg 30 onzichtbaar ingemetselde neststenen, wel aan de
noordoostgevel.
149.
Adenauerlaan 20, Kanaleneiland-Noord. 20 nestkasten Voordorp aan kopgevel.
De bovenste twee rijen met 10 kasten hebben ovale openingen voor de
gierzwaluw, de onderste 10 met kleinere, ronde opening zijn bedoeld voor de
huiszwaluw. Ontdekt in jan. '23. Hingen er in juni ' 21 al (Google). Ingrijpende
renovatie groot woonblok zo goed als afgerond.
De wijk Kanaleneiland, tussen Beneluxlaan en
Amsterdam-Rijnkanaal, werd begin 60-er jaren gebouwd. Er wordt al enige
jaren veel gerenoveerd. Vooral in het zuidelijk deel werden al vele
10-tallen vleermuiskasten opgehangen en een aantal voor de huiszwaluw maar deze 10
voor de gierzwaluw zijn tot nu toe de enige.
Het was twijfelachtig of er gierzwaluwen
broeden in de wijk met nagenoeg uitsluitend platte daken. Misschien in 2016 in de wijk op ca. 600 m.
afstand aan
de Bernadottelaan.
Maar
op 11 juni werd bij controle van de kasten het eerste (bekende) nest van een
gierzwaluw in Kanaleneiland gevonden. Het zit tegenover de flat met de 20
kasten op nr. 19 in de linkerbovenhoek van het metselwerk. Bewoners vroegen
zich af wat dat geschreeuw bij hun raam betekende.
De andere pijl wijst naar de 20 kasten, die
waarschijnlijk niet bezet zijn.
150.
Dichterswijk,
Jekerstraat 64. Twee kasten Roosendaal aan woonhuis sinds 2019. 2023: "Er
vliegt erg weinig boven de wijk".
151. Hotel Moxy. Inbouwkasten zonder kijker niet
zichtbaar in bovenrand van rechthoekige 'verzonken' vlakken. Geen bezetting
t/m 2023. Het is nog niet gelukt om uit te vinden waarom de kasten zijn
geplaatst. Mitigatie? Vrijwillig? Architectenidee?
Zie bericht in DUIC.
152. Archimedeslaan
10, Rijnsweerd-Noord. Hoofdkantoor ASR verzekeringen.
Tussen groenbeplanting zijn in 2016 34 kasten
aangebracht bij de renovatie van het gebouw (volledig gestript). 7
Kasten op oost, 20 op noord en 7 op west. Bij twee kasten is de
frontplaat naar beneden gekomen. Ook 40
huiszwaluwkasten. Met de kasten zijn punten verdiend voor het "BREEAM
excellent duurzaamheidscertificaat", zie
Breeam.nl - ASR Utrecht
.
153. Twee
Schwegler kasten aan Daltonschool, sinds 2000. Van een kast is het
front
met de invliegopening verdwenen (rechts op foto) Bezetting onbekend maar
niet waarschijnlijk.
Ook mussen- en vleermuiskasten.
154 / 155.
Wijkproject van gemeente Utrecht (https://www.utrechtnatuurlijk.nl/gierzwaluw/)
met totaal 34 nestkasten in vijf straten op negen adressen verspreid door
de wijk Rijnsweerd-Zuid. 23 kasten van type 'Jort',(
4 x type 5-voudig
en
1 x type 3-voudig
) en 11 kasten
type Voordorp - hout-beton.
De typen 'Jort' zijn niet van duurzame
kwaliteit en volgens de leverancier "geschikt als tijdelijke maatregel". Zes kasten
hangen verscholen achter bomen. De 4 x 5
Jort combikasten aan de Albert van Dalsumlaan hangen in een binnenhoek (lastig langs
te vliegen).
Ik heb er op drie avonden geen
aanwijzingen voor bezetting gevonden en ook geen meldingen van bezetting op
waarnemingpuntnl aangetroffen. UN zou de kasten op bezetting controleren.
Er vliegen zo nu en dan wel een paar gierzwaluwen boven de wijk maar geen
giervluchten. In de wijk is een enkele 'natuurlijke' broedplaats bekend.
156. Twee kasten
in Lunetten, Hebriden 92, sinds ca. 2014. Diverse broedplaatsen dichtbij.
Bezetting onbekend.
157-169. Leidsche
Rijn-Centrum. Negen projecten aan acht binnenterreinen met totaal 56
neststenen/nestkasten, waaronder 22 stuks
op het te zonnige noord- en zuidwesten georiënteerd. Begin juni 2023 ontdekt. Verder 10 neststenen in een muur van het
stadspark (nr. 160). Geen bezetting t/m 2023.
Details
op
kunstnesten
Leidsche Rijn-centrum.
170 -
179. Diverse projecten in overig Leidsche Rijn, waaronder een aantal
bij scholen.
34 van de 164 neststenen zijn
op het zonnige westen georiënteerd. Geen bezetting t/m 2023. Details
op
kunstnesten
Leidsche Rijn-overig.
180-186.
Zeven projecten met totaal 147 neststenen in de buurt Leeuwesteyn van Leidsche
Rijn volgens voorschriften van de gemeente in het kader van 'natuurinclusief
bouwen'.
Geen bezetting t/m 2023. Details
op
de pagina
kunstnesten Leidsche Rijn-Leeuwesteyn.
In aanbouw
"Wonderwoods".
Vanaf 2024 staat er een 105 meter hoge, 'groene" woontoren
en een kleinere van 70 meter, getypeerd als een 'vertikaal bos'. Het duurste
penthouse kost 2,8 miljoen.
Er komt totaal een hectare aan groen tegen de
gevels met o.a. 360 bomen en 9.640 struiken. Er zijn permanent vier mensen "in touw" om de
planten te snoeien. Bewoners mogen er niet aankomen.
Er worden op 33-55 meter hoogte o.a. 50
gierzwaluwkasten, 13 vleermuiskasten en 50
huismuskasten geplaatst. Op 104 meter komt een slechtvalkkast. De slechtvalk hoeft voor prooi (bij
bezette kasten) dan niet ver te vliegen ! (In een slechtvalkennestkast in Amsterdam-Westpoort
werden in 2008 prooiresten van 17 gierzwaluwen gevonden, zie:
waarneming.nl
.)
In Groningen worden op een watertoren ook
gierzwaluwkasten en een slechtvalkkast geplaatst. Zie het
interview
met de Groningse Stadsvogeladviseur van Vogelbescherming.
Succesfactoren
De gemiddelde bezettingskans (totaal maximaal
13 punten) is berekend volgens vijf projectkenmerken ('succesfactoren') die
zeer waarschijnlijk belangrijk zijn voor de kans op kastbezetting.
Maximale scores:
obstakels = 2
zonsoriëntatie
= 2
aanwezigheid daklozen = 3
afstand tot broedplaatsen = 3
Toepassing lokgeluid =
3.
Het onderlinge gewicht van de vijf criteria is nog punt
van overweging maar gemiddeld lijken ze wel een aardig criterium te zijn voor de
kans op bezetting. De gemiddelde totaalscore (maximaal 13) van alle
projecten is 6,1. Bezette projecten scoren gemiddeld 8,7 en niet
bezette projecten 5,5.
Op de
kunstnestenpagina
staat meer over succesfactoren en tips voor meer kans op bezetting.
Gemiddelde scores per succesfactor
De gemiddelde score van alle criteria over alle
projecten bedraagt 6,1 van maximaal 13.
De toegankelijkheid van de invliegopening is met 83%
van de maximale score bij de
meeste projecten wel op orde.
Circa 25% van de kasten (538 stuks) hangt niet op de
voorgeschreven noordelijke of oostelijke richtingen ( en zonder extra bescherming
tegen de zon).
Lokgeluid, 0-3
(0 = nee, 1 = soms/zacht, 2 = vaak/zacht of
soms/hard, 3 = vaak, hard)
De praktijk bij vooral particuliere
"liefhebbersprojecten" wijst uit dat lokgeluid de kans op bezetting
aanzienlijk vergroot. Maar het moet wel goed worden toegepast. De gemiddelde
score van alle Utrechtse projecten voor succesfactor lokgeluid is echter
maar 0,4 van maximaal 3. Bij slechts 16 van de 149
projecten (Rivierenwijk als 1 project genomen) is lokgeluid toegepast. Die 16 scoorden gemiddeld wel een voldoende:
2,0., vooral dankzij de goede score van Rivierenwijk (maar ik weet nog niet
zeker of, en in welke mate er werkelijk lokgeluid is toegepast; in de
ontheffing is het wel voorgeschreven). Maar het
afspelen was/is vaak niet optimaal. Veel gemaakte fouten zijn: te zacht
geluid, speakerlocatie te ver van de nestkast, afspelen op onjuiste
tijdstippen of niet lang genoeg. Bij slechts 4 van de 16 projecten met lokgeluid, Voordorp, nr.
1, Nicolaasweg en bij het (in de tabel in 10-en
gesplitste) project in de Rivierenwijk vond bezetting plaats.
Afstand tot bestaande broedplaatsen, 0-3
(0 = >1.000, 1 = 500-1.000, 2 = 100-500, 3 = 0-100)
Vooral bij de (leegstaande) projecten in Leidsche Rijn (13 projecten
met 285 neststenen), het Veemarktterrein (9 projecten , 90 neststenen) en in
Overvecht (6 projecten met 62 netstenen) is dit aspect van belang. Er zijn
in Leidsche Rijn
nog maar twee locaties met een enkel, resp. een paar 'natuurlijke' nesten
bekend. Het dichtstbijzijnde kunstnestproject is daar 1, resp 2 km van
verwijderd. Er vliegen erg weinig gierzwaluwen (laag) boven het gebied, er
zijn geen daklozen en de kans dat kunstnesten (zonder lokgeluid) gevonden
worden lijkt dus erg klein.
Hetzelfde geldt ongeveer voor de nieuwbouw op het
voormalige Veemarktterrein in Voordorp en voor de al flink wat oudere flatwijk Overvecht.
Maar in Overvecht zijn in 2023 toch de eerste kastbezettingen aangetroffen,
9 jaar na de plaatsing van 24 nestkasten.
Aanwezigheid / nabijheid van daklozen (door
broedplaatsverlies), 0-3.
(0 = nee, 1= ja, maar broedplaats verder
dan 500 m., 2 = op 50 - 500 m. 3 = binnen 50 m.)
Dit aspect is bij mitigatieprojecten volgens Wnb meestal wel
bekend (als we de ontheffing en/of het faunaonderzoek te pakken konden
krijgen), maar vaak ook niet. In
wijken met (vrij) veel broedplaatsen is standaard 1 ingevuld als er verder niets
over bekend is.
Bereikbaarheid/geschiktheid van de invliegopening,
0-2
(0 = slecht, 1 = matig, 2 = goed (volgens
hoogte, obstakels, ingangafmetingen)
Algemeen wordt verondersteld dat onvoldoende hoogte van
de nestkast boven maaiveld (minimaal 3 meter is de norm) en nabije obstakels
voor de ingang (bomen, struiken, vlaggenmast, gebouw) de kans op bezetting
kleiner maakt. Ook de invliegopening luistert vrij nauw. Als de hoogte
bijvoorbeeld 30 mm is kan de spreeuw er nog net in en die dient vaak als
lokvogel voor de gierzwaluw. Maar een groter opening lijkt funest. De
broedplaats is dan te licht en er kunnen rovers met de kop naar binnen. Ook obstakels
(bomen, gevels) te dicht bij de opening verhinderen verkenning / bezetting.
Bij ruim 300 kasten is "iets teveel" aan de hand.
Oriëntatie, 0 - 2
Noord, noordoost, oost en andere richtingen onder voldoende
bescherming door overstek of dakgoot = 2. Zuidoost en noordwest = 1, Zuid,
zuidwest en west = 0.
25% van de kunstnesten (520 stuks) zijn niet op de
voorgeschreven noordelijke of oostelijke richtingen georiënteerd en hebben
geen extra bescherming tegen teveel zonbestraling.
Het aspect heeft waarschijnlijk niet direct (maar wel
op termijn) invloed op de bezetting omdat ook projecten op zuid
of zuidwest wel bezet raken. Gierzwaluwen weten niet dat het er te warm kan
worden en nestelen waar ze soortgenoten zien nestelen. Maar als het binnen echt te heet kan worden zal
het nest op den duur verlaten raken, na veel mislukte broedsels. (zie
interessant artikel van Marjos
Moermans over
hoe dit werkt ).
Bij 'natuurlijke'
nesten blijkt in diverse onderzoeken (Woudsend, Noordwijk) de noordelijke en
noordoostelijke oriëntatie overheersend.
Beschikbaarheid van 'natuurlijke' broedplaatsen
Een zesde aspect dat nog in ogenschouw kan worden
genomen is de beschikbaarheid van 'natuurlijke' nestgelegenheid in de
nabijheid van kunstnesten. Als in de buurt van bezette, natuurlijke
broedplaatsen meer van die gelegenheden beschikbaar zijn zullen die eerder
bezet raken dan de onbekende, veelal heel anders uitziende kunstnesten welke
vaak ook verder weg gelegen zijn. Dit aspect overlapt nogal eens met
"aanwezigheid van daklozen" en "afstand tot broedplaatsen" en lijkt lastig
om in getallen te vatten.
Projecttype en succesfactor
Het lijkt er op dat de wet- en regelgeving van FF/Wnb de kwaliteit ten goede komt. Een belangrijk deel van de verklaring voor
de hogere score is natuurlijk
dat er bij FF/Wnb bijna altijd veel punten verdiend worden met de aspecten
"broedplaatsen en daklozen in de buurt". Maar ook de feitelijke
bezetting was in 2023 (10%) wat hoger dan gemiddeld (8%).
Particulieren scoren relatief hoog vanwege
kennis van zaken want zij hebben het beste voor met de gierzwaluwen en zien
de kasten erg graag snel bezet. De bezettingskans bij de "liefhebbers"
is maar iets lager dan die van FF/Wnb projecten.
De feitelijke kastbezetting blijkt bij particulieren
ook nagenoeg gelijk met beiden ca. 10%. Het algemeen gemiddelde was 7,7% in 2023.
Van de "vrijwillige"
projecten (eigen initiatief van organisaties, b.v. in kader van
"natuurinclusief bouwen" en ander "groen beleid") waren, op de eeuwenoude
kolonie in de Lutherse kerk aan de Hamburgerstraat na, slechts 14 van de 214
kasten bezet. Van de
zeven NOM-projecten (Nul Op de Meter) met 145 kasten is geen enkele kast
bezet. Van de 401 geplaatste kasten volgens gemeentelijke regelgeving (vrij
veel nieuwe projecten) waren er in 2023 maar drie bezet.
Projecten volgens gemeente- en NOM-regelgeving zijn gemiddeld
wat jonger
(2020) dan van particulieren (2017), FF/Wnb (2018) en "vrijwillige"
projecten (2017, Lutherse kerk van 1412 niet meegerekend).
Project ex. V&D is verhuisd naar
project ex. V&D.
M
eer
over gierzwaluwen in Utrecht:
Utrecht-Gierzwaluwen-Overig
Jaap Langenbach
Willemstraat 38
3511 RK Utrecht
06-3849 7474
jaaplangenbach@ziggo.nl
= vrij recent ontdekte projecten
De
locatie van veel kasten is niet altijd goed (wordt veelal bepaald door bewoners). Een aantal hangt op moeilijk aan- en
langsvliegbare plekken, of zelfs in binnenhoeken zoals op de foto.
Bomengroei verhindert inmiddels bij een paar adressen de toegang.
Veel beter is bij de pijl (en pal daarboven dan geen vlag uitsteken
van half april
t/m augustus !).
Op 24 juni '22 zag ik 's middags met de verrekijker in nr. 7,
dus heel zeker,
een uitvlieger. Een paar minuten eerder meende ik nl. een gierzwaluw bij nr.
6 of 7 invliegend gezien te hebben, maar het kon ook dat ie pal over het dak
was verder gevlogen. De stenen zitten hoog en van wat afstand is het lastig
te zien met de nogal donkere gebouwachtergrond. Dus met de verrekijker, en
nrs. 6 en 7 in beeld wachten op een uitvlieger. En die kwam dus ! Zie
