|
Gierzwaluwen Rivierenwijk
Spuistraat 64. Een van de 19 adressen met elk vijf neststenen in de Rivierenwijk. In 2023 waren er 50 van de 95 bezet. Zie ook: nrs. 61 t/m 70 in de tabel met Utrechtse kunstnestprojecten.
Meer over gierzwaluwen in Utrecht - Bezetting alle kunstnesten Utrecht '18-'23 - Tien jaar nesten zoeken in Utrecht - Kunstnesten in de Middeleeuwen - 1e nesten Leidsche Rijn 2017 en 2021 -TOP-5 hotspots gierzwaluwspektakel
|
|
Een geslaagd kunstnestproject
Laatste update 19 juli 2023
Door renovatie en isolatie van de wijk in 2019 gingen volgens onderoek ca. 19 gierzwaluwnesten verloren gaan. Dat werd gecompenseerd met 95 neststenen verdeeld over 19 adressen met elk vijf stenen. Ik ontdekte het project met 95 neststenen in 19 kopgevels pas op 30 juni 2022 tijdens de zoektochten naar kunstnesten door de stad. Toch konden nog bij 29 neststenen in- en/of uitvliegers gezien worden. Maar het moesten er zeker flink meer zijn. Het kost nogal wat tijd om ze allemaal te controleren. Op grond van beelden met een endoscopische camera zijn er (netto) vier kasten extra "bezet verklaard", dus totaal 33 bezette neststenen van de 95 in 2022. In 2023 werden er 50 gevonden.
Locaties 19 kopgevels met aantal bezette neststenen in 2023.
De 19 adressen met 5 neststenen (cijfer is aantal bezet in 2023)
Onderzoek bezetting 2023
Dit jaar is dit project de grootste kunstnestkolonie van Utrecht. Dat was vorig jaar Hartingstraat/v. Schendelstraat met 38 bezette neststenen en 100% bezet. Een aantal buurtbewoners bleek na een oproep voor een excursie en uitleg op 15 juni te willen helpen. Lees hier de oproep in Buurtkrant de Rivier-Dichter.
Op 6 juli werd nr. 39 gevonden waarmee de kastkolonie de grootste van de gemeente Utrecht werd. En op 14 juli werd de laatste, nr. 50 gevonden. En daarmee is de kolonie ruim dubbel zo groot geworden als voor de renovatie , want bij het faunaonderzoek werden 19 nesten gevonden. Naast de 50 in de neststenen zijn er ook nog een aantal (minstens drie, er is niet naar gezocht) 'natuurlijke' broedplaatsen gebleven (of erbij gekomen). Dat is erg bijzonder want niet te verklaren met een plotseling groter broedsucces omdat de jongen uit een kolonie ergens anders in het land terecht komen. Het lijkt waarschijnlijk dat de kolonie andere dakloos geraakten heeft aangetrokken uit de veel wijdere omgeving. Broedvogels (en ook de begeleidende niet-broeders) kennen de plekken waar soortgenoten broeden en gebruiken dat als reservelocatie voor het geval ze dakloos worden door sloop of renovatie. Overal wordt gerenoveerd, ook bij particulieren waar meestal geen nestkasten ter compensatie worden aangebracht. Kolonie Rivierenwijk is opvanglocatie geworden voor een groter gebied. Als het er maar niet te vol raakt !
De top-10 van Utrechtse kunstnestprojecten ziet er nu zo uit.
Maar liefst 88% van alle bezette nestkasten in Utrecht bevindt zich in de vijf grootste kolonies. De oudste, nr. 3, bestaat waarschijnlijk al 611 jaar ! (hier meer over deze Lutherse kerk ).
In de tabel hieronder staan de 19 adressen met elk vijf neststenen en de bezette kasten die in 2022 en in 2023 werden gevonden.
Er zijn maar 6 bezette nesten in 2022 die in 2023 nog niet bezet werden aangetroffen (in rood). "Eens bezet is altijd bezet", dus het was een uitdaging om die ook dit jaar weer te scoren. 27 van de 50 vondsten in 2023 waren ook vorig jaar bezet (blauwe koppels) , dus 23 stuks (vet zwart) van dit jaar zijn nieuwe bezettingen, maar een flink deel daarvan zal vorig jaar gemist zijn.
Bezette kasten 2022- 2023
Tips en trucs voor controle van nestkastbezetting
Beste zoektijd is tussen 21.00 en 22.30 uur. Maar ' s morgens van 7-10 uur kan ook wel. Overdag van 12- 20 u. zijn de meeste vogels ver weg op insectenjacht en komen gemiddeld maar om de 2/3 uur terug om jongen voeren. Maar als ze wat ouder worden, vanaf eind juni, vaker. Dus als je twee of drie gevels tegelijk kunt bekijken, is er nog best trefkans.
Aanhakers en langsvliegers tellen niet ! Dat zijn zogenaamde 'bangers' ('op de deur kloppers'): pubers en daklozen die een nest zoeken. Alleen invliegers die meer dan een minuut binnen blijven tellen als bezet nest, ook als er vrij snel daarna weer een naar buiten komt. Dat is dan vaak de partner, na broedwissel. Maar na 15 juni zijn de meeste eieren wel uitgekomen. Beide ouders gaan ca. een week na het uitkomen van het laatste ei tegelijk op voedseljacht. Je hoeft niet op mannetje / vrouwtje te letten want dat verschil is niet te zien. Soms koekeloeren oudere jongen uit het invlieggat (na ca. 10 juli), te herkennen aan wat wit op het voorhoofd (verrekijker!).
Om vrij zeker te zijn dat er geen invliegers zijn gemist zou elk adres, na 15 juni, op minstens drie avonden een half uur, tussen 21.00 en 22.30, bekeken moeten zijn, waarvan een, liefst twee avonden na 1 juli. Maar elk gespendeerd kwartiertje helpt en ' s morgens vanaf 6 uur kun je ze ook al betrappen!
Ook waarnemingen uit de jaren 2019 t/m 2022 worden zeer gewaardeerd, want over die jaren weet ik nog niets. Grote vraag: wanneer ging de eerste ergens naar binnen?
Je kunt tot half augustus nog wel een invlieger treffen maar begin augustus wordt de kans rap minder. De gemiddelde uitvliegdatum van het eerste jong is 21 juli maar de spreiding is vrij groot.
Meld de gevonden bezettingen z.s.m. (zodat anderen er niet onnodig naar gaan zoeken) met vermelding van adres, kastnummer, datum en tijdstip. Kastennummering van linksboven naar rechtsonder, zie foto. Gevels op de hoek hebben het adres van de rechter deur.
Ik zet de waarnemingen in de tabel hierboven en ook op het platform waarneming.nl . Daarbij vermeld ik de voornaam van de vinder, tenzij je dat niet wilt, zie waarnemingenlijst bezette nesten in Rivierenwijk (klik op de datum vooraan de regel voor details).
Meer details en tips over de kunst van het zoeken/controleren van bezette nesten / nestkasten op de pagina nesten zoeken, paragraaf 11 en 12.
Geleenstraat 1, achterkant, met nummering
Vijf kasten op moeilijk aanvliegbare plek aan achterkant Geulstraat 28.
Aan de achterkant van Geleenstraat 27, Geulstraat 4 en Geulstraat 28 hangen op vergelijkbare gevels elk vijf van dergelijke kasten sinds 2017? Ook hiervan is niet bekend waarom en wanneer ze precies geplaatst zijn. Ook nog niets bekend van de bezetting, maar zeer onwaarschijnlijk. De drie locaties met 5 kasten zijn niet zo geschikt voor gierzwaluwen wegens te weinig uit- en invliegruimte, zie de foto van Geulstraat 28. Diverse (over)buren die er zicht op hebben zagen op de drie locaties nog nooit 'wat' naar binnen gaan.
Volgens de Wet natuurbescherming (Wnb) gerealiseerd Door renovatie en isolatie van de wijk zouden in 2020 ca. 19 gierzwaluwnesten verloren gaan. Op 19 adressen zijn door woningcorporatie Mitros (nu Woonin) daarom, na goedkeuring van het plan door de provincie Utrecht, (Ontheffing Wnb 14-10-2019) in februari 2019 elk vijf neststenen in de kopgevels ingemetseld. Totaal dus 95 stuks, type IB GZ 03 van Vivara Pro. Er is dus een "opschaalfactor" van 1:5 volgens het advies uit het (voormalige) Kennisdocument Gierzwaluw 2017 aangehouden.
"Het Gierzwaluwplantsoen" Een groepje bewoners bestiert een fraai plantsoen in de wijk. Van daaruit heb je mooi zicht op het luchtruim met grote vluchten gierzwaluwen boven de kolonie. Besloten is de tuin het "Gierzwaluwplantsoen" te noemen en men liet er een fraai infobord bij maken.
Het faunaonderzoek Bij het faunaonderzoek voorafgaand aan de wijkrenovatie door een ecologisch adviesbureau werden 19 gierzwaluwnesten gevonden: - Gouwestraat 3 (2 nesten), 7, 9 (2 nesten), 21, 25, 34 (2 nesten), 36, 40 - Merwedestraat 38, 50 (2 nesten), 58 - Spuistraat 23, 24, 26 en 30. Zes andere nesten werden niet door de werkzaamheden aangetast. De nestingangen zaten voornamelijk achter loodslabben naast dakkapellen. Ook nu wordt hier en daar nog naast dakkapellen en bij uitlaten gebroed (minstens drie), maar het aantal is niet bekend, er is niet naar gezocht.
Lokgeluid In seizoen 2019 en 2020 moest volgens de Ontheffing Wnb 14-10-2019 bij een aantal (alle?) locaties lokgeluid worden afgespeeld. Heeft iemand daar wel eens iets van vernomen ? Woningcorporatie Woonin wilde niet bevestigen dat er lokgeluid is toegepast, en waar. Het is niet bekend wanneer de eerste bezettingen plaatsvonden, dat is geschat. Waarschijnlijk werd er in 2019 nog niet gebroed of zeer sporadisch omdat in dat jaar de 'natuurlijke' nesten nog beschikbaar waren. Ook zou een nestzoekende puber verleid kunnen zijn door het lokgeluid.
Resultaten cameracontrole Om tijd te besparen voor de controle op bezetting en extra informatie te vergaren over de inhoud van de kasten is een endoscopische camera op een telescoopstok ontwikkeld. Info over de gebruikte apparatuur op de pagina over nesten zoeken.
Op 8 en 9 april 2023 is de camera op zes adressen getest. Dat leverde wat determinatieproblemen op want wat kan duidelijk als een gierzwaluwnest beschouwd worden en wat niet? Ik ken nesten als een mooi glad gemetseld kommetje maar ik vond veel rommelige kastinhoud met vooral veel mos, van mezen of huismussen? Slaapplaats geweest en nu ook nestelend? Ik zag twee koolmezen ergens kasten inspecteren. Achtergebleven gierzwaluwpoepjes (is bewijs voor uitgevlogen jongen) waren vaak afwezig terwijl wel invliegers waren gezien, of waren de poepjes niet te zien door afdekkend mos? Het zicht op de nestkom ontbreekt soms. Het is beter om de controle na het broedseizoen te doen, half augustus. De nesten zijn dan nog vers en er is nog geen 'troep' van nestelende of winterslapende mussen en mezen. Als dat er wel is, was er geen gierzwaluw.
Spuistraat 24 met lege kast nr. 4 en voorgevormde nestkom.
In de neststeen is aan de 'donkere' kant een ondiepe nestkom in de bodem uitgespaard. Daar is de camera ongeveer op gericht. Het is bekend dat de gierzwaluw dat een zeer aantrekkelijke plek vind om met de nestbouw te beginnen.
Hieronder de bevindingen in de 30 kasten.
Gouwestraat 38. Alleen bij nr. 2 en 3 invliegers gezien. In nr. 1 zat een duidelijke nestkom, maar geen poepjes. In nr. 2 en 3 rommelig nest te zien, van vooral mos en grove strootjes, zonder duidelijk kommetje. Nr. 4 en 5 waren schoon leeg.
Gouwestr. 38 nr.1 Duidelijk kommetje van juist formaat, mossig, geen poepjes. Determinatie: gierzwaluw maar toch wat onzeker. Deze zomer kijken of ze er naar binnen gaan.
Conclusie: 3 in plaats van 2 bezette nesten, met invliegers als doorslaggevend bewijs. In '23 werden invliegers in 1, 2, 3 en 5 gezien !
Scheldestraat 53
Geen invliegers gezien.
Conclusie: 1 in plaats van 0 nesten en woningcorporatie Woonin moet eens naar de isolatiemethode kijken. Ook in 2023 bleek kast 4 bezet !
Scheldestraat 25. Geen invliegers gezien. Duidelijke nestkom in 2 met mos en veertjes en een paar poepjes. Heel veel mos / strootjes in nr. 5, geen kommetje of poepjes maar zicht beperkt. 1, 3, en 4 leeg, flink wat isoleerkorrels in 3 en 4. Conclusie: niet 0 maar 2 nesten. Leuke bevestiging in '23: er werden invliegers gezien naar nr. 2 en 5 !
Spuistraat 24. Invliegers gezien in 1, 2 en 3. Kast nr. 1 (foto) met gierzwaluwpoepjes, veertjes, nest achterin. Waarschijnlijk ook nest in nr. 5 met wat poepjes maar erg mager nestje. Rest schoon leeg. Conclusie: 2 in plaats van 3 nesten. In '23 invliegers in 1, 4 en 5. Dus nr. 4 een nieuw nest?
Spuistraat 46. Geen invliegers gezien in '22. Kasten 1 en 5 leeg, magere nestkom met veel poepjes in 2 (foto), in 3 veel mos en rommelig strootjes maar geen poepjes en in 4 heel klein hoopje mos maar geen poepjes. Conclusie: niet 0 maar 1 bezette kast (nr. 2)
Spuistraat 52. Geen invliegers gezien. Kasten 1 en 2 schoon leeg. Kast nr. 3 (foto) terecht niet als gierzwaluwnest genoteerd? Veel mos en strootjes in 3 en 4 maar veel minder in 5 en zeker geen nestkom en ook geen poepjes in 4 en 5. Conclusie: 0 nesten blijft 0. In '23 invliegers in nr. 2 en 5 ! Nieuwe bezettingen?
Samenvattend: In de zomer van 2022 werden op grond van waargenomen invliegers (vanaf 30 juni) 5 bezette kasten (van de 30 op de zes bekeken adressen) als bezet genoteerd. Met de camerabeelden blijkt dat dat er ongeveer 9 zouden kunnen zijn.
- Wel invlieger, geen nest: 2 - Geen invlieger, wel nest: 6 - Wel invlieger, wel nest: 3 - Geen invlieger, geen nest: 19
Kortom, 22 van de 30 (73%) waren goed op basis van waargenomen invlieggedrag.
Overtredingen Wet natuurbescherming
De handhaving van de Wet natuurbescherming, Wnb wordt voor de provincie Utrecht uitgevoerd door rudutrecht. Het komt nog steeds voor dat het hele jaar beschermde nesten van de gierzwaluw zonder ontheffing van verbodsbepalingen in de Wet Natuurbescherming (Wnb) onbruikbaar worden gemaakt door verbouwingen, sloop of na-isolatie. Dergelijke overtredingen of niet voldoen aan de voorschriften in een ontheffing van die verboden, kunnen in de provincie Utrecht gemeld worden op handhaving-wnb@rudutrecht.nl . Voor de melding kan ook een e-formulier gebruikt worden, dat staat hier. Bellen kan 24/7 met 0800-022 5510 , ook als spoed is vereist omdat de werkzaamheden nog gaande zijn.
Meer over bescherming, wetten en regels.
Jaap Langenbach, Willemstraat 38 3511 RK Utrecht 06-3849 7474
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Op
Geleenstraat nr. 1 hangen al een jaar of 6? aan de achterkant 11
nestkasten op de gevel die vanaf de straat niet te zien is. Daar moet nog
apart wat voor geregeld worden met bewoners die het van de overkant goed
kunnen bekijken. Liefhebbers? Wie weet er
iets over de bezetting van voor 2023 ?
In kasten 1, 2, 3 en 5 niets wat op een nest leek, maar de bodem lag wel
bezaaid met honderden isoleerbolletjes. In nr. 4 zat een duidelijk
gierzwaluwnest en ook wat achtergebleven poepjes maar geen enkel
isoleerbolletje (de kast zit op de scheiding van de twee hoekwoningen). Opgegeten omdat de vogels denken dat het poepjes zijn ?, want daar
lusten ze wel pap van.
