|
(Pre)-Soortmanagementplannen
|
|
(Pre)-Soortmanagementplannen
|
|
Gedragscodes en SMP's
Woningcorporaties, gemeenten of bedrijvenbranches kunnen tijd en geld besparen door het vaststellen van een Gedragscode of een Soortenmanagementplan (SMP) met generieke vrijstellingen van de verboden in de Omgevingswet voor een groter gebied en voor een langere periode, meestal 10 jaar. Een gemeente kan b.v. een SMP laten maken voor al haar eigen gebouwen en voor alle bouw op door de gemeente uitgegeven gronden (waar voorwaarden aan de bebouwing kunnen worden gesteld). Een woningbouwcorporatie kan een SMP laten maken voor al haar bezit (of in een bepaald gebied). Als aan de voorwaarden van de SMP-bepalingen wordt voldaan hoeft er bijvoorbeeld weinig of geen onderzoek naar de aanwezigheid van soorten te worden gedaan. De provincie moet SMP's goedkeuren.
Het eerste SMP werd in augustus 2016 goedgekeurd door het ministerie van EZ voor de Oude Stad van Tilburg. Het geldt voor gierzwaluw, huismus en twee vleermuissoorten. Op basis van dit plan werd in april 2016 de gebiedsgerichte ontheffing verleend voor een vijfjarige pilot waardoor niet meer voor elk project een aparte ontheffing nodig is (van de bepalingen in de Flora- en faunawet, nu Wet natuurbescherming). In 2013 werden in het plangebied 132 nesten van de gierzwaluw vastgesteld. Het totaal aantal werd op 890 geschat.
54 miljoen Rijkssubsidie voor SMP's
Het ministerie van Volkshuisvesting wil de optredende vertragingen bij het na-isoleren van woningen als gevolg van rekening houden met de Omgevingswet op de wat langere termijn oplossen door in alle gemeenten SMP's op te stellen. Daar is 54 miljoen subsidie voor beschikbaar voor de eerste helft van de gemeenten die dat bedrag voor 1-1-'28 besteed moeten hebben. In 2024 volgt een tweede tranche voor de andere helft. Hier alle bedragen die per provincie en per gemeente beschikbaar komen: subsidieregeling voor opstelling SMP's. De provincie Utrecht ontvangt b.v. 3,5 miljoen (waarvan 2,5 miljoen voor het werk van gemeenten en 1 miljoen voor eigen kosten). De gemeente Utrecht ontvangt 750.000,- .
Als je wilt weten hoe een SMP in elkaar steekt, wat er allemaal in geregeld moet worden, krijg je een aardig beeld met de richtlijnen die de provincie Zuid-Holland voor initiatiefnemers opstelde: Richtlijn voor opstellen SMP's Zuid-Holland, okt. 2023
Hier een paar al van kracht zijnde SMP's: - SMP Apeldoorn 12-3-2019 en een video over het SMP (in juni '22 al 900 gierzwaluwkasten geplaatst) - Vechtdal Wonen SMP voor Hardenberg e.o. nov. 2020 - SMP Wijk bij Duurstede, Cothen en Langbroek; bericht in Wijksnieuws.nl - SMP Zeist (+ kaart met gierzwaluwnestlocaties, blauw vierkant)
Pre- SMP
De vaststelling van een Soortenmanagementplan (SMP) kost geruime tijd, vaak meer dan 2 jaar. Momenteel gebeuren er vooral bij isolatiewerk aan particuliere woningen echter veel ongelukken (dode vleermuizen door spouwmuurisolatie en jonge gierzwaluwen op straat). Vleermuisonderzoekers (Sevon) stellen zelfs dat de populatie van sommige soorten door particuliere na-isolatie achteruitgaat! , zie meervleermuis met uitsterven bedreigd door na-isolatie.. "De isolatiebranche heeft tien, vijftien jaar als cowboys tekeer kunnen gaan en is daar nooit voor gepakt. Eigenlijk zouden alle uitvoeringsdiensten het ene na het andere isolatiebedrijf moeten aanklagen", zegt Sevon in een bericht 25-1-2023 op NU.nl . De provincie Utrecht (als eerste provincie) heeft begin 2022 regelgeving ontwikkeld in een poging het verantwoord isoleren van particuliere huizen te bevorderen tijdens een maximaal twee jaar durende "pre-SMP-periode". In elf Utrechtse gemeenten is inmiddels (20 oktober 2023) een ontheffing volgens deze provinciale regelgeving van kracht.
Ook andere provincies tonen belangstelling voor deze aanpak. In Overijssel is sinds 31-1-2023 ook een Pre-SMP van kracht. Als eerste kreeg de gemeente Deventer een ontheffing voor deze werkwijze, zie : bericht RTV Oost, 7 juli 2023. Op 1 november 2023 kwam de regeling voor de provincie Fryslan beschikbaar, zie: Pre-Soortenmanagementplan Fryslan, 1-11-2023.
Het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft 44 miljoen uitgetrokken en het Ministerie van Volkshuisvesting totaal 6,9 miljoen Euro om de provincies bij de versnelde aanpak van na-isolatie en bescherming van soorten te steunen, zie: steun voor natuurinclusief isoleren.
Hier staat een aardig verslagje over de provinciale inspanning "om een werkbare oplossing te vinden die bevredigend is voor de ecologen, de juristen, maar ook voor de isolatiebranche". (of het ook een oplossing is voor de gierzwaluw probeer ik hier te beoordelen). Ook de belangenbehartigers van vleermuizen hebben zich er mee bemoeid en hebben o.a. een onderzoek opgezet naar de effectiviteit van compenserende voorzieningen. Het Ministerie van LNV en de provincies hebben opdracht gegeven voor een landelijke campagne om kraamverblijven en verblijfplaatsen van de zwaar bedreigde meervleermuis op te sporen.
Het Pre-SMP is een gebiedsgerichte ontheffing van verbodsbepalingen in de Wet Natuurbescherming (Wnb) voor maximaal 30% van de particuliere grondgebonden woningen van voor 1992 en met een energielabel C t/m G. Dat zijn er totaal ca. 1,5 miljoen in heel Nederland. De ontheffing betreft de artikelen 3.1 lid 2 (beschadigen nesten gierzwaluw en huismus) en art. 3.5 lid 1, 2 en 4 (diverse verboden m.b.t. zeven vleermuissoorten) van de Wet natuurbescherming (Wnb). De voorschriften betreffen de isolatie van spouw, binnen- en buitenmuren, borstwering en dak en het plaatsen van zonnepanelen. Het loopt vooruit op door gemeentes op te stellen volwaardige SMP's (soortenmanagementplan) en heeft een looptijd van maximaal 2 jaar. Voor een SMP is dat meestal 10 jaar.
Het Pre-SMP is vooral bedoeld om sneller de voor klimaatdoelen broodnodige tempoverhoging van isolatie van particuliere woningen te kunnen realiseren en toch bescherming te bieden aan vleermuissoorten, huismus en gierzwaluw. Na-isolatie bij particulieren gebeurt nu vaak "illegaal" (zonder te voldoen aan Wnb-regelgeving). De RUD van Utrecht heeft, omdat het al te bont werd met overtredingen, in het kader van handhaving zelfs een dwangsom opgelegd aan een na-isolatiebedrijf wegens onvoldoende onderzoek naar de aanwezigheid van vleermuizen. Even met een endoscoop in de spouw loeren is volstrekt onvoldoende verklaard, ook door de rechter en op 2 augustus 2023 bevestigd door de Raad van State in het hoger beroep van het isolatiebedrijf. Zie RvS over opsporing vleermuizen in spouwmuren. Zie bericht RTV Utrecht 2 aug. 2023. En hier op de site van natuurvriendelijk isoleren staat een commentaar en wat links naar mediaberichten. Die maakten vooral veel paniek als zou het om aanvullende regelgeving gaan die het isolatieprogramma onderuit haalt. Maar de regels zijn al zo oud als de Flora- en Faunawet van 2002. Het probleem is dat ze vaak niet worden nageleefd en niet gehandhaafd.
Voor het werken volgens een pre-SMP geldt o.a. dat het isolatiebedrijf werkt volgens de "handreiking natuurvriendelijk isoleren (zie isoleerbedrijven met "natuurvriendelijk" certificaat). De particulier wordt gevrijwaard van het doen van onderzoek en de gemeente zorgt voor compensatie van verliezen op populatieniveau voor vleermuizen. De particulier treft de voorzieningen (vogelkasten) voor huismus en gierzwaluw.
Een van de voorschriften is dat als een dak door isolatie aan de buitenkant niet meer toegankelijk is voor vogels, er op de woning minstens vier nestkasten of neststenen voor huismus/gierzwaluw (een type dat voor beide soorten geschikt is) "aan de schaduwzijde, en zo veel mogelijk beschut tegen zon en regen" geplaatst moeten worden.
Het is jammer dat er voor de praktische uitvoering niet verwezen wordt naar de voorschriften in het landelijk functionerende Kennisdocument Gierzwaluw. Daarin staan door experts beoordeelde voorschriften, ook voor locatie- en materiaalkeus en voor afmetingen van de nestkasten. Op deze manier ontstaan er nog meer verwarrende en regionale variaties.
Volgens de voorschriften in de ontheffing ("Handreiking / methodiek / spelregels van het Natuurvriendelijk isoleren", p.6 ) mag al vanaf 1 augustus gewerkt worden (mits vooraf vleermuisvrij gemaakt). Dat is voor gierzwaluwen veel te vroeg en in strijd met de voorschriften in het Kennisdocument Gierzwaluw (vanaf 1 september). In augustus zijn er nog volop jonge gierzwaluwen op het nest, soms tot wel in september. Zie nestjongen augustus 2023 en hier veel nestjongen in september 2021.
Onbegrijpelijk is ook dat het gebruik van gierzwaluwdakpannen expliciet wordt toegestaan (p. 5 2f) op daken met een hellinghoek van meer dan 60 graden, om van buiten geïsoleerde daken toegankelijk te maken. Maar zonder de voorwaarde dat dat uitsluitend kan op noord of oost georiënteerde en ongeïsoleerde daken, zoals omschreven in Kennisdocument Gierzwaluw.
Als de spouw dieper is dan 8 cm en toegankelijk voor vogels, maar na de isolatie niet meer, moeten er twee vogelvoorzieningen per woning geplaatst worden, tenzij de bovenste 10 cm van de spouw vrij van isolatie en toegankelijk blijft.
Zonnepanelen op hellende daken mogen alleen buiten het broedseizoen geplaatst worden (na 1 augustus en voor 1 april).
De regels gelden per CBS-buurt waarin tijdens de twee jaar looptijd niet meer dan 30% van de woningen aan de regeling mag meedoen, anders zouden de populaties teveel schade ondervinden. Zie alle spelregels en voorschriften in "natuurvriendelijk isoleren onder een pre-SMP".
Voor huiszwaluw en gierzwaluw wordt gemakshalve aangenomen dat de compenserende voorzieningen volgens de regels der kunst worden uitgevoerd en dat ze effectief zijn: "Deze vogelvoorzieningen zijn effectief voor het compenseren van verloren nestplaatsen. De kans op ingebruikname van deze nesten is erg hoog". Er wordt geen monitoring van de bezetting voorgeschreven en de gemeente hoeft niet voor voorzieningen te zorgen.
Mij is nog onduidelijk hoe de particulieren in aanraking komen met het PRE-SMP. Zal het afhangen van de individuele bereidwilligheid (isoleren volgens Pre-SMP-regels is niet verplicht) en van de gemeentelijke publiciteit? Men wordt volledig ontzorgd als gekozen wordt voor een isolatiebedrijf dat de cursus van een halve dag "Natuurvriendelijk isoleren" met succes heeft afgerond. Het isolatiebedrijf regelt dan alles. Maar hoe groot is de kans dat de particulier bij zo'n bedrijf terecht komt en dat dat bedrijf dan ook wordt ingeschakeld ? Op de websites van de natuurvriendelijk gecertificeerde isoleerbedrijven is echter meestal (ik heb ze nog niet allemaal bekeken, maar nog slechts een enkele met info gevonden) niets te vinden over de regeling. Zullen zij de regeling bij het uitbrengen van hun offertes wel actief onder de aandacht brengen?
Zie een tamelijk heldere en korte samenvatting van de gang van zaken in een presentatie van de provincie: Natuurvriendelijk isoleren voor energiecoaches.
Vroege Vogels Radio had 5 februari 2023 een item van dik 8 minuten over de problematiek, voor zover het vleermuizen betreft. Beluister hier vanaf minuut 32. Je hoort de provincie, de gemeente, een vleermuisonderzoeker en een isolatiebedrijf.
Utrecht De provincie Utrecht (als eerste provincie) heeft begin 2022 regelgeving ontwikkeld in een poging het verantwoord isoleren van particuliere huizen te bevorderen tijdens een maximaal twee jaar durende "pre-SMP-periode". Per 12 maart 2025 waren er ca. 23 Utrechtse gemeenten met een Pre-SMP ontheffing. Voor 2025 verwacht de provincie dat er nog een stuk of tien aanvragen bijkomen. Hier staat een lijst van gemeenten met een Pre-SMP.
Details van Utrechtse gemeenten met een PRE-SMP op volgorde van ontheffingsdatum
Pilot in Leusden In de gemeente Leusden, ontheffing 25-4-2022 functioneert een pilot voor het project. Er komen maximaal 1.236 woningen in Leusden en 113 woningen in Achterveld voor de regeling in aanmerking. Op de website van de gemeente kon ik er niets over vinden. De gemeente meldt op 2-10-2023 geen aantallen deelnemende woningen te weten maar denkt dat de maximaal 10 resp 30% per CBS-buurt niet wordt overschreden. Er is inmiddels een aanvraag ingediend voor een gebiedsontheffing volgens het opgestelde SMP voor een periode van tien jaar. Verwacht wordt dat de provincie die begin november zal toekennen. Het Pre-SMP vervalt dan.
Veenendaal In de gemeente Veenendaal, ontheffing 20-10-2022 komen 2.686 woningen in aanmerking voor deelname aan de regeling. Het aantal broedparen gierzwaluw in de gemeente wordt op 563 geschat, waarvan 72 in de grondgebonden particuliere woningen. Bij na-isolatie van 30% gaan dus maximaal 22 broedplaatsen verloren. Op deze gemeentepagina staat informatie over de regeling met een link naar de provinciale pagina over natuurvriendelijk isoleren. De gemeente zegt 2-10-2023 niet te weten hoeveel woningen volgens de regeling zijn aangepakt. Isolatiebedrijven melden het niet, de werkzaamheden zijn niet vergunningplichtig en de gemeente heeft geen capaciteit om e.e.a. te achterhalen. Het is nog een leerproces en men verwacht dat het beter gaat als het volwaardige SMP van kracht is. De gemeente richt zich nu enkel op isolatiewerkzaamheden waarvoor subsidie is verkregen en waarbij de gemeente dus eisen kan stellen. Zo zijn de afgelopen tijd 20 woningen 'natuurvriendelijk' geïsoleerd.
Woerden In de gemeente Woerden, ontheffing 22-10-2022 komen 2.803 woningen in de kernen Woerden, Kamerik, Harmelen en Zegveld in aanmerking voor deelname aan de regeling. Het aantal broedparen gierzwaluw in de gemeente wordt op 361 geschat, waarvan 190 in de grondgebonden particuliere woningen. Bij na-isolatie van 30% daarvan gaan dus maximaal 57 broedplaatsen verloren. Hier staat info op de gemeentesite. De gemeente zegt op 16-10-'23 "niet of nauwelijks" meldingen van inwoners te ontvangen die volgens de Pre-SMP methode werken en verwijst (evenals veel andere gemeenten) naar de provincie die de meldingen van de isoleerders ontvangt. Maar de gemeenten moeten dit zelf ook bijhouden omdat ze moeten controleren of de 30% deelname per CBS buurt niet overschreden wordt.
De Ronde Venen Op 23 januari 2023 werd ontheffing verleend aan de gemeente Ronde Venen voor de woonkernen van Abcoude, Baambrugge, Waverveen, Amstelhoek, Vinkeveen, Mijdrecht en Wilnis, zie beschikking 23-1-2023. De regeling geld voor twee jaar, tot 1 maart 2025. Er komen maximaal 2.565 woningen voor deelname aan de regeling in aanmerking (30% van 8.553). In verband met slechte beschikbaarheid van isolatiebedrijven en materialen wordt niet verwacht dat meer dan 5-10 % van de regeling gebruik zal maken.
De broedpopulatie van de gemeente wordt geschat op 433 paartjes. Bij 30% renovatie van particuliere woningen gaan er (theoretisch en worst case) daarvan 85 verloren (en 342 van de huismus). Zie bericht van de gemeente met info en aankondiging van gemeentebreed onderzoek voor definitief SMP, en met verwijzing naar de pagina op "jouwhuisslimmer". Gevraagd naar resultaten verwees de gemeente naar de provincie Utrecht die wist te melden dat inmiddels (begin september 2023) "een paar honderd" woningen voor de Pre-SMP-regeling zijn aangemeld.
Utrechtse Heuvelrug Op 26 januari 2023 werd een ontheffing verleend aan de gemeente Utrechtse Heuvelrug voor isolatie van particulier woningbezit in de woonkernen Amerongen, Overberg, Doorn en Boswijk, Driebergen-Rijssenburg, Leersum, Maarn, Maarsbergen en Valkenheide, zie ontheffing 26-1-2023 Wnb Utrechtse Heuvelrug. Er kunnen maximaal 3.165 particuliere woningen (30% van 10.553) aan de regeling meedoen. Modelmatig is berekend dat er daardoor maximaal 89 gierzwaluwnesten (en 353 huismusnesten) verloren gaan in de acht woonkernen. Op deze gemeentepagina staat informatie over het werk aan het SMP en de regels van het Pre- SMP voor particulieren. Eind augustus was de gemeentelijke implementatie van het systeem nog in aanbouw. Er is geen zicht op isolatiewerk dat niet vergunningplichtig is (het meeste). Als er wel een vergunning nodig is wijst de gemeente op de noodzaak van onderzoek naar gebouwbewonende soorten en de mogelijkheden van het natuurvriendelijk isoleren. Alleen spouwmuurisolatie kan momenteel nog voor deelname aan de Pre-SMP regeling in aanmerking komen en aantallen zijn niet bekend.
Woudenberg De gemeente Woudenberg heeft een SMP opgestart en kreeg van de Provincie ontheffing voor het hele stedelijk gebied van de gemeente, zie ontheffing Wnb - 16-2-2023 gemeente Woudenberg. Modelmatig is vastgesteld dat er in Woudenberg 111 broedparen gierzwaluw zijn (en 443 huismus), waarvan 55 in particuliere woningen. Bij 30% renovatie per CBS-buurt zouden er 17 broedplaatsen verloren gaan bij de maximaal 692 te isoleren woningen.
Op de website van de gemeente staat nog niets over de regeling maar dat gaat wel komen. Op de pagina over de Wet natuurbescherming worden wel gierzwaluwdakpannen aanbevolen ! en "u moet bij bouwen nadenken over hoe u rekening kunt houden met de natuur" en er "wordt geadviseerd onderzoek te laten doen naar de aanwezigheid van beschermde soorten".
De Pre-SMP-regeling heeft in ieder geval niet voorkomen dat op 6 augustus bij verbouwing / isolatie van een woning een gierzwaluwnest met jongen is vernield. Een jong werd onder het purschuim door de dierenambulance bezorgd bij Vogelopvang Soest. Details ontbreken want de dierenambulance vraagt daar niet naar. De gemeente antwoordde niet op vragen naar aantallen woningen die zich inmiddels voor de regeling hebben aangemeld.
Oudewater Op 23 februari 2023 kreeg de gemeente Oudewater een ontheffing voor haar particuliere woningbestand in Oudewater, Papekop en Hekendorp, zie Ontheffing Wnb - Pre-SMP gemeente Oudewater. Het gierzwaluwbroedbestand wordt in het gebied geschat op 95 (en 397 paar huismus), waarvan 62 in particuliere woningen (grondgebonden en e-label C t/m G). Het gaat om isolatie van potentieel 517 woningen (max 30% van het totaal van 1.624) waarbij theoretisch 19 (30% van 62) gierzwaluwnesten verloren gaan. In de praktijk wordt verwacht dat ca. 10% daadwerkelijk geïsoleerd zal worden. Als al die 52 woningen zodanig gerenoveerd worden (buitendakisolatie en volle spouwmuur) dat er 4 kunstnesten geplaatst moeten worden levert dat dus 208 nestkasten voor gierzwaluw en huismus op (maar in de praktijk dus veel minder omdat buitendakrenovatie veel minder voorkomt). Op deze pagina van de gemeente staan wat links naar informatie over natuurvriendelijk isoleren en info-pagina's van de provincie over het Pre-SMP systeem. Tot en met 14 augustus 2023 hadden nog geen woningeigenaren van de regeling gebruik gemaakt en waren er "voor zover bekend" nog geen vogelkasten geplaatst.
Bunnik In de gemeente Bunnik, ontheffing 22-6-2023, komen 1.169 woningen in aanmerking voor de regeling (30% van het totaal aantal particuliere grondgebonden woningen van voor 1992 en met energielabel C t/m G). In deze woningen worden maximaal 30 gierzwaluwbroedplaatsen aangetast (van de totaal 137 in de hele gemeente). Ook de plaatselijke Woningstichting kan aan de regeling deelnemen. Zie de gemeentepagina over de gang van zaken.
Houten De gemeente Houten kreeg de beschikking voor de ontheffing PRE-SMP op 28 augustus 2023. Hier de bijlage 4 met de provinciale "Handreiking / methodiek / spelregels van het Natuurvriendelijk isoleren" volgens Pre-SMP. Belanghebbenden kunnen nog tot eind september een bezwaarschrift indienen, zie de instructies daarvoor.
De ontheffing geldt voor de woonkernen van Houten, Schalkwijk, 't Goy en Tull en 't Waal. Er kunnen maximaal 1.821 woningen aan de regeling deelnemen en maximaal 30% per CBS-buurt. Modelmatig is berekend dat in de vier kernen 479 paartjes gierzwaluw broeden, waarvan 323 in te isoleren woningen volgens de Pre-SMP regeling. Bij 30% deelname zullen dus maximaal 97 broedplaatsen verloren gaan (en 388 van de huismus). In feite zal dit minder zijn omdat gierzwaluwen vooral op en rond de daken broeden en de isolatie voornamelijk plaatsvindt bij vloeren en spouwmuren. Bij elke woning met een geïsoleerd dak dat niet meer geschikt is voor gierzwaluwen moet de particulier vier vogelkasten (geschikt voor gierzwaluw en huismus) worden aangebracht, ongeacht of de soorten aanwezig zijn. Bij elke ongeschikt geworden spouwmuur moeten twee vogelkasten geplaatst worden als de spouw dieper is dan 8 cm.
Ook in deze ontheffing (bijlage 4, p.6 ) mag al vanaf 1 augustus gewerkt worden (mits vooraf vleermuisvrij gemaakt). Dat is voor gierzwaluwen veel te vroeg en in strijd met de voorschriften in het Kennisdocument Gierzwaluw (vanaf 1 september). In augustus zijn er nog volop jonge gierzwaluwen op het nest, soms tot wel in september. Zie nestjongen augustus 2023 en hier over veel nestjongen in september 2021.
Op de gemeentesite kon ik nog niets over de regeling vinden. Via "Bouw en Verbouw" - "Wet Natuurbescherming" - "Beschermde Natuur Thuis" kom je bij een paar algemene pagina's van de provincie Utrecht (samengesteld op initiatief van de gemeente Houten) waaronder een met de titel "wat kunt u doen voor de gierzwaluw?", met de tip om je aannemer te vragen naar noodzakelijke maatregelen, een paar tips voor het ophangen van nestkasten, maar geen woord over het Pre-SMP. Op de Houten-pagina van "JouwHuisSlimmer" wordt je doorgelinkt naar de algemene provinciale pagina over 'natuurvriendelijk isoleren'.
Er is wel een collectieve inkoopactie voor spouwmuurisolatie die volgens de regeling "natuurvriendelijk isoleren" wordt uitgevoerd door bedrijf Vink Isolatie (dat overigens niet voorkomt op de lijst met gecertificeerde natuurvriendelijke bedrijven voor het PRE-SMP, zie isoleerbedrijven met "natuurvriendelijk" certificaat). De meerkosten bedragen 300-450 Euro, incl. BTW.
Soest Gemeente Soest kreeg de ontheffing op 29 september 2023 voor de woonkernen van Soest, Soesterberg en Soestduinen. Er komen 2.293 particuliere, grondgebonden woningen met energielabel C t/m G en gebouwd voor 1992 voor de regeling in aanmerking (30% van het totaal). Bij na-isolatie van de volledige 30% zullen dan maximaal 61 gierzwaluwbroedplaatsen verloren gaan, van het totaal van 391 stuks (modelmatig berekend aantal) in de hele gemeente. De gemeente verwacht dat het op te stellen SMP in voorjaar 2025 gereed zal zijn.
Overig in Utrecht, geen nadere gegevens:
Rhenen,
Gemeenten in provincie Utrecht met een SMP
Utrecht Er functioneerde sinds 2016 een Soortenmanagementplan.pdf voor gemeentelijk vastgoed en bouwen op door de gemeente uitgegeven gronden. Bouwers krijgen daar de opdracht om o.a. kunstnesten voor gierzwaluwen aan te brengen. De gemeente wil dit SMP uitbreiden naar woningcorporaties, particulieren en bedrijven. Er is dus volgens de provincie in feite sprake van een "Pre-Volledig-SMP".
Vanaf maart 2022 functioneerde de Pre-SMP regeling in afwachting van een nieuw vast te stellen SMP. Op basis van dat nieuwe SMP kreeg de gemeente daar in maart 2024 een ontheffing voor, waarin ook de Pre-SMP regels zijn opgenomen. Zie Soortmanagementplan Gemeente Utrecht, 2024.
Op de website van de gemeente wordt voor info verwezen naar de pagina natuurvriendelijk isoleren van de site "Jouw huis slimmer", een gezamenlijke website van 16 Utrechtse gemeenten over energiebesparing waar wel meer gemeenten naar verwijzen m.b.t. natuurvriendelijk isoleren. Aan het eind van die pagina staat een filmpje over de regeling en daarna een link naar de website over natuurvriendelijk isoleren - woningeigenaar.
In de beschikking van de provincie Utrecht staan alle details van de regeling Pre-SMP van 28-4-2022, met name in bijlage 4.
Er komen maximaal 6.459 particuliere woningen (20% van 32.295) in aanmerking voor de regeling (en ook niet meer dan 20% van de woningen per CBS-buurt; bij de andere gemeenten is dat steeds 30%). In de hele stad komen volgens de ontheffing 990 broedpaartjes gierzwaluw voor. Dat is vastgesteld op basis van een berekening van Sovon in het kader van het onderzoek in 2015 voor het 'oude' SMP van 2016. (In de PRE-SMP studie van Viridis, die voor de andere gemeenten wordt gehanteerd, kwam men voor Utrecht op een berekend aantal van 2.283 paartjes). Daarvan broeden 314 paartjes in de particuliere woningen die voor de Pre-SMP regeling in aanmerking komen. Er gaan dus maximaal 71 nesten verloren door isolatie van 20% van het grondgebonden particuliere woningbestand van voor 1992 en met energielabels C t/m G.
De gemeente meldde op 18 september 2023 dat inmiddels 385 woningen van spouwmuurisolatie zijn voorzien. Dit gebeurde in het kader van een collectieve inkoopactie van de gemeente. De panden zijn vooraf 'natuurvrij' gemaakt volgens de regelgeving van het Pre-SMP. Het is nog onbekend hoeveel andere woningen volgens de regeling zijn geïsoleerd.
Bijzonder van de Utrechtse aanpak is dat niet alleen het isoleerbedrijf de procedure kan doen maar ook de woningeigenaar zelf. Die moet dan wel de dagdeelcursus "Natuurvriendelijk isoleren" gevolgd hebben. Hij/zij kan dan zelf de melding doen. Van de provincie ontvangt de gemeente 750.000,- Euro voor de opstelling van het SMP. Provincie Utrecht ontvangt uit die pot 3,5 miljoen Euro. Meer over gierzwaluwbeleid gemeente Utrecht.
Amersfoort In de gemeente Amersfoort wordt e.e.a. geregeld in het bestaande SMP Amersfoort en hier staat de gemeentepagina met alle info. Ook op de pagina van Het Groene Huis staat e.e.a. uitgelegd. Amersfoort heeft een gedetailleerde nestenkaart gierzwaluw naar de situatie van 2016 - 2018. Voor de opstelling van het SMP is van 2014 t/m 2017 door een groep van 30 vrijwilligers een zeer omvangrijke speurtocht naar nesten van de gierzwaluw uitgevoerd. Er werden totaal 622 nesten gevonden. Er wordt relatief veel gebroed in kunstnesten die in de afgelopen jaren door een actieve werkgroep zijn opgehangen of ingebouwd, zoals in de hoogbouw rond het CS. In januari 2018 werd het verslag met fraaie kaarten met nestlocaties per wijk gepubliceerd. Zie: Gierzwaluwtelling Amersfoort 2014-2017.
Zeist Ook in de gemeente Zeist is een SMP Zeist van kracht. De twee woningcorporaties kunnen er ook gebruik van maken en eventueel andere (ver)bouwers die door de gemeente worden aangewezen. De inventarisatie (nul-meting) voor de gierzwaluwnestenkaart is gedaan in 2019. Er werden 330 nesten gevonden en op basis van giervluchten wordt het totale aantal broedplaatsen op 500 geschat (= 50 per 100 ha.). Ca. 1% van de paartjes broedt in kunstnesten (in Amersfoort is dat 25%! en in Utrecht ca. 10%). Er wordt geconstateerd dat kolonies in verschillende typen nestplaatsen broeden (bijvoorbeeld achter kantpannen maar elders niet achter beschikbare kantpannen maar onder dakranden) en speculeert dat de jongen het zoekgedrag hebben aangeleerd op de geboortelocatie ! Het is echter wel zeker dat het gewoon een kwestie van na-apen is: de jongen zoeken een broedplaats nabij de plekken waar ze anderen naar binnen zien gaan. De staat van instandhouding wordt beoordeeld als "gunstig". De reproductie wordt aangeduid als "minder dan 1 jong per nest", maar dat moet ca. 1,8 zijn, zie: broedbiologie.
In het SMP wordt gestreefd "naar een duidelijke plus voor de populatie van 10%". Dit wil men bereiken door niet 50 maar totaal 200 nieuwe nestplaatsen te maken omdat "niet elk aangebracht nest direct wordt gebruikt".
Er mag gewerkt worden volgens een standaard ecologisch werkprotocol dat de gemeente beschikbaar stelt maar alle werkzaamheden dienen begeleid te worden door een ecoloog. Als er gierzwaluwen in het pand aanwezig zijn, mag er niet gewerkt worden tussen 15 april en 15 augustus.
Als de broedplaatsen behouden kunnen blijven moet er eentje extra worden aangelegd. Als ze verdwijnen moeten er voor elk verdwenen nest vier kunstnesten worden aangebracht bij renovatie en bij sloop/nieuwbouw. De aanwezigheid van soorten op de adressen van de wrkzaamheden kan vastgesteld worden met de openbare GIS-viewer. Er is ook een fraaie gierzwaluwnestenkaart met aanduiding van nest, overvliegend of gierend gemaakt. Elke vijf jaar worden de nestplaatsen in elf clusters met veel gierzwaluwnesten opnieuw in kaart gebracht. De bezetting van nieuwe kunstnesten wordt 5-jaarlijks vastgesteld op basis van een steekproefcontrole van 20% van de geplaatste nestkasten/ neststenen.
Wijk bij Duurstede Het SMP Wijk bij Duurstede geldt sinds februari 2021 alleen voor vastgoed van de gemeente en voor de woningcorporatie in de bebouwde kommen van Wijk bij Duurstede, Cothen en Langbroek. Op de infopagina van de gemeente over bouwen en verbouwen wordt je doorgelinkt naar een particulier adviesbureau (dat het SMP maakte) om via een kaartje uit te zoeken of er gierzwaluwen in je renovatiepand of -buurt zitten. Daarna mag je zelf uitzoeken hoe je overtreding van de Wnb kunt voorkomen. Particulieren en bedrijven moeten zich bij de gemeente melden (als er een omgevingsvergunning nodig is) en krijgen dan instructies. - beschikking van de provincie en tekst van het SMP - bericht bij inventariseerder en opsteller SMP, bureau Regelink
Overijssel
Deventer Als eerste gemeente in Overijssel heeft de gemeente Deventer oktober 2024 een gebiedsgerichte ontheffing Omgevingswet gekregen voor de (na-)isolatie door particuliere huiseigenaren volgens de natuurvriendelijke methode op basis van een vastgesteld Soortenmanagamentplan (SMP). Zie het provinciebericht 31-10-2024.
Eerder was een PRE-SMP regeling van kracht, zie ontheffingsbesluit van de provincie en bericht RTV Oost, 7 juli 2023. Die regeling was maximaal twee jaar van kracht, voorafgaand aan de opstelling van een Soortenmanagementplan. Provincie Overijssel was na Utrecht de tweede provincie die deze mogelijkheid voor gemeenten aanbiedt.
Het aantal broedparen in Deventer werd in 1976 en in 2012 (139 nesten gevonden) op ca. 300 geschat. Rond 2015 werden er 164 "geregistreerd", zie soortenonderzoek Deventer, 2017, p 11. In het kader van het op te stellen SMP heeft bureau Ecogroen in 2023 opnieuw een nestentelling uitgevoerd.
De gemeente Deventer werkt ook met een puntensysteem voor natuurvriendelijk bouwen. Met bijvoorbeeld 9 nestkasten voor gierzwaluw of huismus kom je aan de minimaal vereiste 15 punten.
- Provinciale infopagina over natuurvriendelijk isoleren - Zo werkt het voor particuliere woningeigenaren in Overijssel. - Het vastgestelde PRE-SMP van Overijssel, 31-1-2023 - Terugkijken: webinar 12-9-'23 Natuur en Milieu Overijssel over "Natuurvriendelijk isoleren" en Pre-SMP - Zo werkt het in de gemeente Zwolle. (geen Pre-SMP )
Fryslân
1 november 2023 Na de provincie Utrecht en Overijssel is nu ook in de provincie Fryslân een speciale regeling vastgesteld voor natuurvriendelijke na-isolatie van een deel van de particuliere woningen, vastgesteld door GS in okt. '23. Op grond van dit PRE-Soortenmanagementplan kunnen gemeenten een generieke ontheffing aanvragen voor de bebouwde kom waar gedurende maximaal 2 jaar maximaal 30% (anders zou de populatie teveel worden aangetast) van oudere particuliere woningen met energielabel C t/m G zonder onderzoek naar aanwezige fauna en zonder ontheffing Wet natuurbescherming geïsoleerd kan worden. Als het dak daarbij b.v. ongeschikt wordt voor huismus of gierzwaluw moeten er vier vogelvoorzieningen (nestkast of neststeen die voor zowel huismus als gierzwaluw geschikt is) worden aangebracht. Als de spouw ongeschikt wordt, moeten er twee vogelvoorzieningen worden aangebracht.
De twee jaar Pre-SMP moet door de gemeente gebruikt worden om een volledig Soortenmanagementplan op te stellen dat meestal voor 10 jaar geldt en vor de gehele bebouwde kom van een gemeente. De Friese regeling is een bijna 100% kopie van die in Utrecht en Overijssel. Ik vond alleen een extra verplichting voor een vogelkast als er bij muurisolatie kieren groter dan 20 mm waren. Jammer is dat daarmee ook een belangrijke fout in de regeling wordt gekopieerd: er mag al gewerkt worden vanaf 1 augustus als er nog volop jonge gierzwaluwen op het nest zijn |
Onzichtbare
inbouw van neststeen voor gierzwaluw/huiszwaluw in nieuwbouw.
Na 9
maand dag en nacht in Afrika rondvliegen en na 10.000 km vanaf zuidelijk Afrika voor
een dichte deur in Nederland aankomen. De woning is in afwachting van
renovatie "natuurvrij" gemaakt.