Gierzwaluwnieuws 2024
Gestrand bij de nestkast op het balkon van Louis-Philippe Arnhem in Leuven.
Gierzwaluwpagina's Aankomst- en vertrekpatronen 2015-2023 Maarssen, broedbestand Utrecht, nestkastbezetting '18 - '23 Utrecht, Rivierenwijk, 50 van 95 stenen bezet Utrecht, Leidsche Rijn, kunstnesten Woudsend, broedbestand, nestkasten
Contact: jaaplangenbach@ziggo.nl 06 -3849 7474. Willemstraat 38, 3511 RK, Utrecht. BlueSky: @Kortemozart.bluesky.social
|
Verplichte nestkasten in nieuwbouw en bij renovatie geschrapt
28-11-2024 Minister Mona Keijser van Volkshuisvesting maakte op 28 november 2024 in een brief aan de Tweede Kamer bekend dat de voorgenomen regelgeving voor het verplicht aanbrengen van nestkasten voor gierzwaluw, huismus en vleermuizen, die kant en klaar was voorgekookt door haar voorganger minister de Jonge, per 1-1-2025 niet wordt opgenomen in de Omgevingswet. Het besluit is gebaseerd op het regeerprogramma waarin staat dat in de bouwregelgeving voor woningen geen nieuwe duurzaamheidseisen worden opgenomen. Ook zou het passen bij het programma STOER van het ministerie (Schrappen van Tegenstrijdige of Overbodige Eisen en Regelgeving).
Bouwend Nederland deed op 15 november
nog een dringend beroep op de minister om de regeling wel in te voeren. Zij
vindt vooral de bijbehorende standaardisatie van de uitvoering van de
voorzieningen belangrijk. Daarbij worden nog veel fouten gemaakt en moet nu
voor elk project apart worden voorgeschreven.
De belangrijkste voorschriften waren:
Elk gebouw moet voor elke 110 vierkante meter gevel + dak tenminste een
verblijfsvoorziening voor de gierzwaluw en een voor de huismus krijgen, met
een minimum van 1 voorziening per soort als het oppervlak kleiner is. Oppervlakten
boven 25 meter hoogte tellen niet mee. Voorzieningen voor meerdere
woningen/gebouwen mogen geclusterd worden als het geheel als bouwwerk wordt
aangemerkt.
De onderlinge afstand tussen gierzwaluwvoorzieningen bedraagt minimaal 1
meter en de afstand tot opengaande ramen e.d. is minimaal 50 cm.
Er is jaren voor de regeling gelobbyd en aan gesleuteld; meer info op
Kamerbrief 28-11-24 over niet
opnemen verplichte nestkasten in Bbl van Omgevingswet.
Brandbrief van Bouwend Nederland aan de minister,
15-11-2024
Reactie en oproep van Zoogdiervereniging, 4-12-2024
In 2023 werden
in Hattem 160 nesten gevonden, en 198 in 2024.
26 september 2023
Maar dat betekent niet dat het beter gaat.
Hattem heeft een flinke kolonie gierzwaluwen maar hoeveel precies was nog
niet bekend. Al een paar jaar was Henk Schreuder (gek van gierzwaluwen maar
ook fanatiek (nacht)vlinderaar) al onregelmatig op zoek geweest. En hij wist wel dat er veel meer moesten zijn.
In 2023 en nogmaals in 2024 deed Henk er een flink aantal schepjes bovenop
en ging ook systematisch
zoeken volgens het BMP-protocol van Sovon. Op een totaal van ca. 50
zoekdagen werden 160 nesten gevonden in 2023.
Van de 24 nestkasten waren er 15 bezet. Vijf broedplaatsen uit 2022 waren
verdwenen (ontoegankelijk geworden) en 31 nesten uit 2022 konden in 2023
niet meer bevestigd worden.
In 2024 werd de hele oefening herhaald en werden 198 nesten gevonden.
Behalve in de binnenstad werd in alle wijken een groter aantal nesten
gevonden, waarschijnlijk door meer ervaring, opgedane kennis en meer
zoektijd. Na correcties resulteert van de bruto toename van 38 een netto
toename van 11 bezette nesten.
Er waren t.o.v. 2023 zeven nestplaatsen zichtbaar verdwenen
In 2024 waren van 35 beschikbare nestkasten er 14 bezet.
N
De 198 nesten in Hattem 2024.
Rond half zeven al, voor zijn werk in Zwolle, ging hij vaak al vele dagen op
pad, o.a. met de lokgeluidjes op zijn telefoon. Maar natuurlijk ook 's
avonds want het kost erg veel tijd om een bezet nest te vinden.
Lokgeluid bleek
een zeer efficiënte methode om vooral bekende nesten opnieuw bevestigd te
krijgen. In plaats van soms uren posten om een invlieger te treffen, krijg
je direct reactie uit een bezet nest. De methode werkt vooral
goed in het begin van het seizoen tot half juni. Daarna wordt er vaak niet
meer gereageerd op het geluid (inmiddels gewend aan de 'bangers" en minder
bang geworden voor indringers?). Dat is ook mijn
ervaring. Bij zijn eigen nestkasten aan huis zijn geen verstorende effecten
van het lokgeluid opgemerkt.
Bekijk de details en interessante bevindingen in het fraaie
onderzoeksverslag.
Broedbestand Hattem 2023 (.pdf)
en
Al zijn nestvondsten 2023 (163 met
code 'bezet nest', gevonden op ca. 45 zoekdagen) staan hier op
waarneming.nl .
Henk is op dat platvorm met totaal 3.763 gierzwaluwwaarnemingen in 2024
opgeklommen naar de tweede plaats, achter de niet te kloppen Aart Vink met
6.655. Zie
Weer redelijk jaar in Oxford
september 2024
De gierzwaluwkolonie in de toren van het
natuurhistorisch museum van Oxford wordt al sinds 1947 gemonitord. David
Lack koekeloerde daar vele jaren achter glaasjes naar de nestelende vogels
en schreef er zijn klassieke
monografie
over:
Swifts in a Tower.
Na zijn overlijden in 1973 werd het werk voortgezet, maar volgens sommigen
niet altijd op de juiste manier. Er werden jongen geringd, sinds 2005 ook
oudervogels, en er werd ook ander verstorend onderzoek gedaan.
Sinds het dieptepunt in 2012 is er verbetering in het broedsucces, afgezien
van een nieuwe dip in 2020 en 2021.
Waarschijnlijk wordt er door toegenomen kennis
en ervaring inmiddels zorgvuldiger met de broedsels omgegaan.
77
In 2024 was het broedsucces met 77 uitgevlogen
jongen uit 42 broedsels, dus 1,8 uitvliegers per nest, wat lager dan vorig
jaar (2,0). De laatste vloog uit tussen 27 augustus en 2 september.
De nestcontroleurs berichten met geen woord
over de mogelijke broedverstoring door het onderzoek maar wijden
afnemend/slecht broedsucces meestal aan slecht weer (met name 2009, 2012 en
2020) of een sperwer (2010-2011). En in een jaar met veel nesten met slechts
een enkel uitgevlogen jong wordt dit in een jaar met nat en koud weer gewijd
aan het slechte weer en in een mooi jaar aan "onervaren vogels", te weinig
voedsel of te weinig teruggekomen broedvogels. Hoe dat onderzocht is wordt
niet duidelijk. Ook Andrew Lack (in een extra updatehoofdstuk van de
heruitgave van Swifts in a Tower in 2018) wijdt de achteruitgang in
2010-2012 aan (erg) slechte zomers, verbouwingsverstoring en een sperwer in
2010 en aanbrengen van taggs in 2011, maar geeft geen verklaring voor de
lage aantallen voor 2013-2020, anders dan "het vergt tijd voor
herstel".
Het weer wisselt jaarlijks sterk en een
aaneengesloten periode van bijna 10 jaar met geleidelijk afnemend (6 jaar)
en blijvend laag (4 jaar) broedresultaat is daarmee moeilijk verklaarbaar.
Tot de uitbreiding van 40 naar 147 kasten in 1966 waren
nagenoeg alle 40 kasten bezet. Pas in 1980 nam het aantal bezette kasten
plotseling vrij snel toe naar rond de 110 in 1985 en bleef op dat niveau tot ca.
2008, met jaarlijkse variaties van 80-130.
Na 2008 daalde de bezetting erg rap naar een dieptepunt in 2012 met slechts
21 bezette kasten. In 2006 vllog het hoogte aantal jongen uit, 136.
In de jaren '60-'75 werden rond de 40 jongen geringd
(variërend van 20-60). Dat liep op naar rond de 100 in 1985, daarna vrij
constant met een maximum van 115 geringde jongen van de 134 uitgevlogen
jongen in 2006. In 2022 waren het er 80 van de 83. Niet alle cijfers worden
overzichtelijk en in elk jaar gepresenteerd. In de heruitgave van Swifts in
a Tower in 2018 schreef zoon Andrew een update-hoofdstuk voorzien van een
grafiek met aantallen geringde jongen( 1959-2018), bezette nesten
(1990-2018) en uitgevlogen jongen (2000-2018).
Het ringen leverde op dat slechts 1,3 % van de
jongen (4.064 geringd!) ooit werd teruggevonden in de kolonie en dat 43% van
de 674 geringde ouders werd teruggevonden. (Uit de update door zoon Andrew
Lack ). Beide percentages zijn in vergelijking met veel ander onderzoek erg
laag. Opmerkelijk is verder dat 25% van de gelegde eieren wordt uitgeworpen
(onderzoeksverslag
2007). Dat is uitzonderlijk veel en duidt op veel verstoring.
Bij een nest is een webcam geplaatst
waar een broedsel gevolgd kan worden:
webcam Oxford.
Als ze uitgevlogen zijn wordt de camera naar
een jonger nest verplaatst.
Veel leegstand in Utrechtse nestkasten
2 augustus 2024
In 2023 zijn voor het zesde jaar de kunstnesten
voor gierzwaluwen in de gemeente Utrecht op bezetting gecontroleerd. Van 2.051
gecontroleerde
nestkasten en neststenen waren er 156 bezet (7,6%).
De teller staat nu op ruim 230 projecten met
2.830 beschikbare kunstnesten voor 2025.
De 21 kasten aan het stadhuis (zes op de foto) zijn
na vier jaar nog niet gevonden.
Dit jaar raakten vier projecten voor het eerst
bezet; twee met 1 kast, eentje met 2 en eentje met 3 kasten.
Maar veel bleef bij het (onbezette) oude. In
Leidsche Rijn was nog steeds geen gierzwaluw te vinden in een van de 347
kunstnesten. De eersten dateren van 2018. En ook niet in de 90
neststenen sinds 2016/2019 op het voormalige Veemarktterrein.
Kunstnestprojecten top-10 van Utrecht, 2023
Met een * gemerkte projecten zijn gerealiseerd
in kader van wetgeving FF/Wnb (dus mitigatie/compensatie voor gesloopte
nesten). Van acht andere mitigatieprojecten met 732 kasten is 1 kast bezet.
Hier alles over
de succesvolle kolonie
Rivierenwijk.
De kolonie in de Lutherse kerk uit 1412 aan de
Hamburgerstraat is
mogelijk de oudste bewoonde kunstnestkolonie van Europa
.
Zestien jaar na de plaatsing van de eersten in
Voordorp waren in 2023 in de hele gemeente nog maar 26 van de 237 kasten aan particuliere
woningen bezet.
Op de pagina
Kunstnestbezetting Utrecht
staan alle details, o.a. in een tabel met alle 198 projecten
met de bezettingsgeschiedenis 2018-2023. Alle projectlocaties staan
met wat basisgegevens ook
op Google Maps.
Over de visarend, koekoek en gierzwaluw
A silent spring.
(16 min.).
|