Gierzwaluwnieuws 2021

Nieuws andere jaren: 2020   2019    2018     2017     2016     2015    2014    2013

Gestrand bij de nestkast op het balkon van Louis-Philippe Arnhem in Leuven.

Overige gierzwaluwpagina's

100 gierzwaluwsoorten

Bescherming   Broedvogelbestand

Camerabewaking  Fenologie

Fryslân    GBN   

Kunstnesten     Leefwijze   

Lokgeluiden   Maarssen

Nachtvliegen   Nesten zoeken

Opvang  Tellingen   Tillen 

Trekroutes  Utrecht

Webcams   Weblinks

Werkgroepen  Wet- en regelgeving 

Woudsend

Contact: JaapLangenbach@ziggo.nl

Willemstraat 38, 3511 RK, Utrecht

06 -3849 7474

https://twitter.com/ApusNL

Neststenen Amstelveen voor 50% bezet

27 juli 2021

Het gaat weer redelijk goed met twee neststeenprojecten in Amstelveen. De vogelwerkgroep houdt daar  o.l.v. Marleen Andriessen al sinds 1996 de bezetting bij van 56 neststenen, verdeeld over acht kopgevels nabij het Wilhelminaplein en sinds 2005 van 52 stuks onder de dakgoten aan de St. Josephlaan.

Wilhelminaplein

Deze zitten er al sinds 1983, deels aan de Talmastraat en de Katerstraat. Tot 2005 waren er steeds rond de 50 van bezet maar daarna kelderde de belangstelling door nog steeds onbekende oorzaak tot een dieptepunt van slechts vijf stuks in 2013. In 2019 en 2020 was er eindelijk weer een opleving naar 15 paartjes  maar dit jaar zakte het weer in naar 11. In 1996 zijn alle kasten schoongemaakt waarbij vooral veel huismusnestmateriaal werd verwijderd. In 2008 zijn alle kasten gecontroleerd waarbij opviel dat er nauwelijks nestmateriaal aanwezig was. In 2013 zijn 23 van de 56 neststenen opnieuw van binnen gecontroleerd. Er werd geen zichtbare oorzaak van onderbezetting gevonden.

St. Josephlaan

De bezetting nam sinds de ingebruikname in 2005 (34 bezet) gestaag toe tot 51 in 2020. Maar ook hier was er dit jaar een dip terug naar 43. Er wordt argwanend gekeken naar de activiteiten van een sperwer die het heeft gemunt op uitvliegende vogels. Hij/zij ? wacht ze tijdens het uitvliegen op in de dakgoot en jaagt er dan achterna, maar of die jacht ook succesvol was is onduidelijk. Er zijn ook plukresten gevonden, maar of die van de sperwer of van een kat waren? Indicaties van omvang/aard van verstoring of predatie door de sperwer ontbreken.

Bezettingsverloop twee neststeenkolonies in Amstelveen.

Dakpanhuifjesproject Ter Heijde hersteld

Het filmpje op Youtube (kies volledig scherm om de vogels goed te kunnen zien) laat zien hoe de gierzwaluwen onophoudelijk proberen de verdwenen nesten onder de goot te bereiken. Dat houden ze weken vol, elke ochtend en avond opnieuw. Ook in 2020 deden ze dat opnieuw maar al wel wat minder frequent.

Het is duidelijk wat hier had moeten gebeuren: nestkasten onder de dakgoot met een invliegopening aan de onderkant of schuin van onderen zoals bijvoorbeeld bij model Maastricht, passend bij de oude invliegroute van onderen af.

Marco is ermee aan de slag gegaan en heeft in 2019 samen met de bewoners 20 houten nestkasten opgehangen ( 5 door de bewoners betaald). Ze werden al vrij snel geïnspecteerd, bij aangehaakt en zelfs al ingevlogen.  Zie toelichtingen  bij de waarneming op 25 mei 2019.

Voorjaar 2020 zijn er nog eens 18 houtbetonnen kasten opgehangen. Kasten en huifjes zijn allemaal goed te zien op Google Maps.

Er waren in 2020 zeker vijf maar waarschijnlijk wel acht broedgevallen. De (bijgemaakte) openingen aan de onderkant van de houten kasten (passend bij de aanvliegrichting naar de oude nesten onder de dakgoot) zorgden o.a. voor bezetbewijs met poepjes op straat. Op 22 juli 2020 zag Marco twee jongen in een kastopening en hoorde hij het geflapper van vleugeloefeningen. Eentje vloog even later uit. Diverse andere kasten zijn geïnspecteerd en benut door slapers.

Nest met jongen op beeld van warmtebeeldkijker. Het nest met jongen zit bij de witte stip en vlek. Het ovaal is de kastingang.

In 2021 waren minstens 12 kasten bezet met succesvolle broedparen. Dat kon o.a. ook met behulp van een warmtebeeldkijker worden vastgesteld.

De huifjes zitten nog op het dak maar worden niet gebruikt. Verdere uitbreiding van het broedbestand  lijkt zeer waarschijnlijk.  Mooi werk Marco !

Bij een ander project in Ter Heyde wist Marco verstoring van de kolonie van elf nesten in de kerk te voorkomen. In het vroege voorjaar van 2021 waren er steigers in de aanvliegroute tegen de kerk gezet om de voegen mechanisch te schonen (veel lawaai) en weer te vullen. De steigers zijn eind april, toen Marco de gierzwaluwen zag verschijnen, verwijderd en het werk is in augustus hervat. De kerk heeft inmiddels ook acht nestkasten opgehangen waarvan er al twee bezet zijn.

De geplande herinrichting van het plein is vanwege de gierzwaluwen uitgesteld. Zie filmpje van WOS-TV over de vertraagde herinrichting. De gierzwaluwen broeden achter de dakgoot op de witte blokjes van het rechter gedeelte en aan de rechter zijkant.

Ook in de van Speykstraat werden in dit voorjaar steigers geplaatst die gierzwaluwen verhinderden om de nesten te bereiken.Deze werden ook op aandringen van Marco tot na het broedseizoen verwijderd.

Meer over kunstnesten.

"Volgend jaar vinden ze de nestkasten"

21 juli 2021

In Haaksbergen wordt na de bouwvak (vanaf 14 augustus) het wijkje ' t Kempke met 96 woningen gesloopt ten behoeve van de nieuwbouw van 40 sociale huurwoningen. Uit onderzoek van Natuurbank Overijssel bleek dat er een grote kolonie van wel 42 nesten gierzwaluw achter kantpannen van kopgevels huist. Daarom zijn 'elders' 50 voorlopige, vervangende nestkasten geplaatst. Woordvoerdster Els Sans van de opdrachtgever, woningcorporatie Domijn: „De jonge gierzwaluwen vliegen half juli uit. Er zijn vijftig nestkasten geplaatst. Gierzwaluwen komen het jaar daarop terug naar het ouderlijk nest. Volgend jaar vinden ze dus genoeg nestkasten in de directe omgeving.”

We weten niet waar de eerste 50 kasten zijn opgehangen (het zijn voorlopige kasten, op den duur maar liefst 160 stuks; de sloop gaat in fasen, maar kwantiteit compenseert geen slechte kwaliteit) en helpen haar hopen dat die volgend jaar gevonden zullen worden. (Door de broedvogels, de jongen komen niet terug in de kolonie van geboorte).  Als de gierzwaluwen de vervangende kasten al weten te vinden (meestal gebeurt dat niet op nieuwe locaties, of pas na jaren; ze blijven eerst weken zoeken naar de verdwenen kantpannen en komen dan waarschijnlijk terecht bij de kantpannen op nog niet gesloopte panden) dan zullen ze daarna nog een keer moeten verkassen naar de definitieve nestvoorzieningen in de nieuwbouw. Of blijven de voorlopige kasten hangen ? Als ze onverhoopt toch bezet raken mogen ze niet verwijderd worden, want nesten zijn beschermd, ook in nestkasten, tenzij ontheffing verleend. Twee maal verstoring dan dus met twee maal dikke kans dat ze hun heil elders zullen gaan zoeken. Dat kost veelal minstens een broedseizoen of wel twee en betekent dus vaak einde voortplanting want een gierzwaluw leeft gemiddeld maar 7 jaar.  We moeten vrezen voor het verlies van een zeer grote (42 nesten !) kolonie.

Overigens kunnen gierzwaluwen tot wel eind augustus uitvliegen, zeker dit verlate jaar door de koude, natte lente. Laten we dus ook maar hopen dat de slopers geen nesten met onvolwassen gierzwaluwen aantreffen. Zie ook bericht Tubantia, 21 juli 2021.

Gierzwaluwen in neststenen IJburg

18 juli 2021

De gemeente Amsterdam boekt eerste resultaten met het verplicht aanbrengen van nestgelegenheden voor stadsvogels in de nieuwbouw. In stadsdeel IJburg zijn de afgelopen jaren zo'n 600 neststenen ingemetseld voor huismus en gierzwaluw en volgens stadsecoloog Anneke Blokker zijn ze nagenoeg allemaal bezet, vooral door huismussen maar ook veel door spreeuwen. Met de gierzwaluw gaat het niet hard maar er is wel enige vooruitgang. Gert de Jong, die voor de gemeente de gierzwaluwstand in de stad inventariseert, vond in 2016 de eerste kastbezetting door een gierzwaluw, vorig jaar twee en dit jaar vijf. Zie het bericht en filmpje van 17 juli bij NHNieuws.nl . Hij constateerde ook dat door mussen en spreeuwen bezette kasten soms worden "heroverd" door gierzwaluwen.

Toine Hijmans, o.a. Volkskrant correspondent, woont sinds 2004 op IJburg en constateert dat er in zijn gevel ook mussen zitten en elders spreeuwen en wilde eigenlijk ingrijpen ten behoeve van de gierzwaluw. Lees zijn verhaal in De Brugkrant van 18-7-2021.

Twee methodes

De gierzwaluwpopulatie is waarschijnlijk het meest gebaat bij overvloedig beschikbare, gelijksoortige broedplaatsen. Die worden makkelijker gevonden dan allerlei soorten nestkasten in uiteenlopende typen opstellingen en  locaties. Dat is namelijk het resultaat van particuliere initiatieven en van wettelijk vereiste mitigatie (= "verzachting") bij sloop- en renovatieprojecten. Het risico op leegstand wordt bij standaard overal beschikbare nestplaatsen aanzienlijk minder omdat ze uiteindelijk 'automatisch' herkend worden als geschikte broedplaats. Lokgeluiden zijn dan niet meer nodig. 

Natuurinclusief bouwen in Bouwbesluit ?

In het kader van 'klimaatneutraal' en 'van gas los' gaat de komende 30 jaar de hele bebouwde omgeving op de schop door sloop, renovatie, verbouw en nieuwbouw. Huismussen, gierzwaluwen en vleermuizen zullen hun broed- en verblijfplaatsen verliezen. Standaard aanbrengen van voorzieningen  zou eenvoudige methode kunnen zijn bij het vormen van nieuwe kolonies. De Tweede Kamer vraagt zich af of dat niet geregeld kan worden in het Bouwbesluit. Op 25 november werd in een aangenomen motie (129-20) van GroenLinks en CDA de minister gevraagd te onderzoeken of "natuurinclusief bouwen" opgenomen kan worden in het bouwbesluit, zie Motie Bromet en Von Martels, ondersteund door de  initiatiefnota "Groen in de stad".

Momenteel is alleen geregeld dat openingen in scheidingsconstructies groter dan 1 cm zijn toegestaan voor nesten of rust- en verblijfplaatsen van beschermde vogels zoals de gierzwaluw, zie Bouwbesluit, art. 3.69 lid 2.

Manifest "Bouwen voor Natuur"

Natuurorganisaties, bouwondernemingen, banken en leveranciers bepleiten dat in het nieuwe regeerakkoord wordt opgenomen dat er voor nieuwbouw een "Natuurstandaard" wordt opgesteld. Alle nieuwbouw zou voorzien moeten worden van groenvoorzieningen in de buurt en van broed- en verblijfplaatsen voor vogels en zoogdieren zoals gierzwaluw, huismus en vleermuis.

 Onzichtbare inbouw neststenen.

 Klik voor vergroting.

De natuurvoorzieningen zouden verplicht moeten worden opgenomen in de aanbestedingseisen. Het al langer bepleite "natuurinclusief bouwen", moet uit de goede bedoelingensfeer komen en  kan zo systematisch van de grond komen.

- Manifest "Bouwen voor Natuur" bij NLGreenlabel

In nieuwbouw soms al verplicht

Standaard inmetselen van neststenen in nieuwbouw en bij renovatieprojecten is een simpele maatregel die iedere gemeente zou kunnen opleggen. Naast Amsterdam zijn er een aantal andere gemeenten die werken aan standaard en verplicht realiseren van meer broedplaatsen.

Nijmegen

De gemeente Nijmegen heeft voor woningen in de nieuwbouwwijk Nijmegen-Noord aan bouwers de verplichting opgelegd voor het aanbrengen van gierzwaluw neststenen (en voorzieningen voor huismussen en vleermuizen). Het is naar eigen zeggen de eerste gemeente die dit doet. Overwogen wordt om dit voor nieuwbouw in de hele gemeente te gaan vastleggen. Zie bericht De Gelderlander 2 februari 2020. 

Den Haag

In Den Haag is een puntensysteem voor natuurinclusieve nieuwbouw ingevoerd. De gemeente bepaalt per bouwproject het benodigde aantal punten en de bouwer kan zelf een keuze maken uit diverse opties om die te behalen. Zie info bij gemeente Den Haag met links naar uitleg van het puntensysteem.

De vereniging Haagse Vogelbescherming is nauw betrokken bij de uitvoering van een en ander. Stadsvogeladviseur Martin van de Reep van de vereniging zorgt ervoor dat op geschikte locaties in ieder geval voor gierzwaluwneststenen wordt gezorgd en dat die voorzieningen op de juiste wijze worden uitgevoerd. In 2019 is het puntensysteem voor het eerst toegepast bij grote projecten in de binnenstad. Hij adviseerde ook bij het opgestelde SMP (Soortenmanagementplan)  dat echter al enige tijd op goedkeuring door de regionale omgevingsdienst wacht. Doel daarvan is ook dat zo veel mogelijk gebouwen standaard worden voorzien van gebouwbewonende soorten. Van de Reep vindt dat dat "beter werkt dan mitigerende voorzieningen aanbrengen".  Meer  in de Nota Stadsnatuur van augustus 2020.

Arnhem

In de Vinex nieuwbouwwijk Schuytgraaf van "Arnhem in de Betuwe"  (7.500 woningen in 2028) wordt  deels "natuurinclusief" gebouwd. Bij o.a. 300 woningen in de velden 3 en 23 worden nestgelegenheden voor gierzwaluwen ingebouwd, zie : bericht Inschuytgraaf.nl .

Utrecht

In Utrecht stelt de gemeente eisen bij nieuwbouw van eigen panden en aan ontwikkelaars die op door de gemeente uitgegeven grond gaan bouwen. Zie diervriendelijk bouwen in Utrecht en info op de projectenpagina Utrecht-stad.

Den Bosch

In Den Bosch werkt het college in opdracht van een aangenomen voorstel van Groen Links ook aan iets dergelijks, zie: bericht van Groen Links Den Bosch.

UK: de gemeenteraad van Brighton & Hove maakte het plaatsen van neststenen in alle nieuwbouw verplicht. Bij elke nieuwe woning hoger dan 5 meter moeten vanaf 1-4-2020 twee, en bij bedrijfsgebouwen drie neststenen voor gierzwaluwen worden aangebracht. De Britse vogelorganisatie RSPB schrijft een standaard te gebruiken model voor. Zie bericht van de gemeente 9 maart 2020.

Hier wat meer over Engelse regelgeving.

Tweede nest in Leidsche Rijn ontdekt

17 juli 2021

Op den duur, na de nodige veroudering, worden veel gebouwen geschikt voor gierzwaluwnestplaatsen en het aardige is dat gierzwaluwen die ook wel weten te vinden. Al enige jaren vindt bijvoorbeeld een verschuiving plaats van broedplaatsen uit de centra van dorpen en steden (waar ze  onklaar worden gemaakt door sloop, renovatie en verbouw) naar verouderende buitenwijken. Ook vrij nieuwe wijken worden al gekoloniseerd. Zo ook in de Utrechtse stadswijk Leidsche Rijn. Het gaat nog niet hard sinds de eerste huizen in 1998 werden gebouwd maar na het eerste nest in 2017 is nu ook het tweede gevonden.

Jolanda Panis van de subgroep "Terwijde" van de gemeentelijke Utrechtse gierzwaluwnestenzoekgroep "Gierzwaluw030" zag op 11 juli een groepje 'bangers" in de Meredith Willsonstraat nabij station Leidsche Rijn, en al vrij snel daarop een invlieger op nr. 83. Vanmorgen zag ik er ook een naar binnen knallen.

Het wijkje laagbouwhuizen dateert van 2007. Het is nog niet bekend wanneer in dit huis voor het eerst gebroed werd. De nestplek lijkt vrij uniek in de hoek van betimmering, exact bij de pijlpunt. Maar het is mogelijk dat die opening bij alle huizen voorkomt. Dat zou dan gunstig zijn voor de vorming van een kleine kolonie.

Het eerste nest van Leidsche Rijn werd op een heel andere plek in 2017 ontdekt, in wijkje De Kersentuin, Aureliahof 53. Daar werd t/m dit jaar gebroed maar er is nog geen uitbreiding geconstateerd. Zie verslag van de ontdekking.

Er zijn ook minstens 148 nestkasten in Leidsche Rijn, maar daar is nog niets van bezet, zie Kunstnestenbezetting Utrecht.

Gierzwaluwnesten zoeken kan een beetje helpen

12 mei 2021, verbeterde en uitgebreide versie 13 juli 2021

De gierzwaluw (en ook huismus en vleermuis) heeft het als gebouwbewoner zwaar te verduren door broed- en verblijfplaatsverlies bij sloop en renovatie. Alle huizen en gebouwen gaan "op de schop" in het kader van de energietransitie en "van het gas af". Alle nesten lopen gevaar door het dichtpurren van spouwmuren, spleten en gaten en dikke pakken isolatie. Het eerst de slechte huizen, waar vooral de nesten zitten. Hanne Tersmette van Vogelbescherming roept in een gesprek op NPORadio1  en met de oproep van Vogelbescherming in Nature Today op om nesten te gaan zoeken en deze te melden op waarneming.nl . Dat zou kunnen helpen om ze te beschermen.

Nestkom gierzwaluw op een oud mussennest met een ei dat verloren gaat.

Vooral bij (kleinere) particuliere projecten (woningen maar ook andere gebouwen) zijn locaties van nesten meestal niet bekend en wordt er geen onderzoek naar gedaan bij voorgenomen werkzaamheden. Waarneming.nl wordt niet geraadpleegd. Dan gaan ze door de renovatie of sloop ongecompenseerd verloren. Vernielen van nesten is verboden maar er is geen renoveerder of sloper die met de klus stopt als er onverwacht nesten blijken te zitten. Alleen als dat afgedwongen wordt door iemand die de politie of een handhaver van de Wet natuurbesherming bij de provincie inschakelt. Voor heel veel klussen is geen vergunning nodig, dus gemeente en provincie weten nergens van om te kunnen handhaven. En als er wel een vergunning nodig is wordt op het aanvraagformulier gewoon ingevuld "geen ecologische bezwaren". De gemeente controleert dat meestal niet.

Bij grotere renovatie- en sloopprojecten wordt b.v. door woningcorporaties en bouwbedrijven (meestal) wel vooraf onderzoek gedaan naar nestelende vogels. Dat vereist de wet namelijk. De dienstdoende ecoloog raadpleegt dan o.a. waarneming.nl en zal de gemelde nesten dan tegenkomen en maatregelen kunnen opnemen ter bescherming / vervanging. Op die manier kan nesten zoeken en melden dus helpen. Maar een goede ecoloog zal de nesten ook zonder waarneming.nl wel vinden.

Verder kan het melden van de nesten misschien helpen bij particuliere woningen als de vondst ook bij de bewoner wordt gemeld. Vaak weet die niet van de broedsels en kan dan t.z.t. bij werkzaamheden het nest proberen te behouden of een vervangende kast ophangen. Maar dat vereist wel kennis van zaken en niet iedereen zal de moeite nemen. De aanbevolen "gierzwaluwdakpannen" in het radiogesprek moeten overigens worden afgeraden. Daaronder wordt het (zeker op geïsoleerde daken) te vaak veel te warm en sterven de eieren en jongen, zie dakpanhuifjes uit den boze. De gierzwaluw is erg kritisch, zie pagina kunstnesten ('goede bedoelingen' is niet genoeg).

Bedenk verder dat verreweg de meeste nesten nooit gevonden kunnen worden omdat de ingangen vanaf de openbare weg niet zichtbaar zijn. Er zijn ook te weinig mensen die er naar zoeken en maar weinigen weten hoe je ze kunt vinden.

Kortom, een goedbedoelde oproep van Vogelbescherming (en leuk werk voor de zoekers die er ook nog wat van opsteken) maar de gierzwaluw zal er erg weinig baat bij hebben. Alleen al bij de jaarlijkse sloop van 10.000 woningen gaan elke week een paar broedkolonies verloren.

Hoe dan ?

Standaard en verplicht neststenen in alle nieuwbouw en bij renovatie op geschikte locaties moet het worden. Zie motie Tweede Kamer  en het manifest van bouw- en natuurclubs voor een ' Natuurstandaard". Makkelijk,  kost bijna niets en mijlen beter dan het bewerkelijke en dure gedoe met compenserende nestkasten op foute plekken die nooit bezet raken (7% bezetting van 1.076 Utrechtse nestkasten).

De gevonden nesten (invliegopeningen)  kunnen op deze pagina gemeld worden. Wel eerst even een account aanmaken.

Tot nu toe (13 juli) zijn er ca. 650 gevonden, waarvan 50 van mijzelf in Utrecht (vnl. in nestkasten) en 135 totaal in Utrecht.

Zie de lijst met waarnemingen met code "bezet nest".  Vorig jaar waren het er ca. 550.

Minstens de helft van de meldingen noemt helaas geen adres van het nest zodat je maar moet hopen dat de locatiepijl op de goede plaats staat. Vaak (de meesten voeren in via de app op het mobieltje) staat die elders, op de plaats van de waarnemer aan de andere kant van de straatkant waar het nest zit of op de plaats waar de melding werd bewaard. Een aanduiding van de exacte plek in het pand ontbreekt ook vaak (dak, dakgoot, links, rechts, etc).  Bij meer dan de helft wordt niet vermeld wat er gezien is. In- / uitvliegers (is nest) of langsvliegers / aanklampers / giervlucht (is geen of misschien een nest, in de buurt) ? Ook wordt vergeten om "bezet nest" te coderen zodat ze niet teruggevonden worden als Vogelbescherming of een andere belangstellende daarop selecteert.

Alleen een invliegende gierzwaluw  (of een uitvlieger, maar dat zie je bijna nooit), roepende vogels of piepende jongen uit een "verdachte broedplaats" tellen als bezet nest.  Uit de nestopening kijkende jongen ook (met meer wit op de keel en voorhoofd dan ouders) en zijn een keihard bewijs voor een succesvol broedsel maar die tref je eigenlijk ook nooit. Langsvliegende of aanklampende ' bangers' (nestzoekers) tellen niet ! Maar het is wel goed om die toch te melden, als "nestindicerend gedrag", evenals langsscherende giervluchten op dakhoogte, zodat de raadplegers van waarneming.nl toch geattendeerd worden op de mogelijkheid van nesten in de buurt.

Overigens, broedvogels gaan bij slecht weer niet dagen weg om in het buitenland insecten te vangen, zoals Hanne veronderstelt. Ze komen altijd, ook bij regen, kou en wind, elke avond rond 22.00 uur terug op het nest om daar de nacht door te brengen. Alleen niet-broedvogels zonder nest (die dag en nacht doorvliegen) blijven bij erg slecht weer wel eens een paar dagen weg. Maar gewoonlijk vliegen de zoekvogels ('bangers) vooral ' s morgens en ' s avonds elke dag langs de kolonies waar ze een nest zoeken. Zij geven met hun vlieggedrag dan belangrijke aanwijzingen voor de locaties van nesten. Zie tips en trucs voor nesten zoeken.

6 juli 2021

Aandeel bezette huiszwaluwtillen neemt nog wat toe

Huis- en oeverzwaluwspecialist Hans Willemsen organiseert, na het overlijden van Wilfried de Jong die het t/m 2015 deed, de monitoring van huiszwaluwtillen sinds 2016 in samenwerking met Vogelbescherming Nederland. 

De samenstellers vroegen zich in het verslag over 2017-2018 af wat het nut is van de kostbare tillen (in 2015 gemiddelde investering van € 3.700 Euro per bezet nest), ook gezien het feit dat nog steeds niet echt duidelijk is welke factoren van invloed zijn op de vrij lage bezetting. Alleen het verloren gaan van bestaande nestgelegenheid in de omgeving had een significant positief effect op de bezetting. En waarschijnlijk gaat het op zandgrond wat beter dan op klei. De bouw van zo'n til bevordert wel de bekendheid van de soort in de buurt maar er wordt meer belang gehecht aan bescherming van bestaande nestgelegenheid en broedbiotoop en aan andere typen kunstnesten. In 2015 waren er van de 141 huiszwaluwtillen 21 bezet (15%) met 188 paartjes (gemiddeld 9 paartjes per bezette til). In 2018 waren er al 204 beschikbaar en 36 bezet (17%) met een of meer bewoonde nesten (aantal niet bekend).

Huiszwaluwtil in Uffelte

In het verslag over 2019-2020 is men wat positiever. In 2019 waren er 216 tillen beschikbaar en 42 (19%) bezet. In 2020 waren er 236 beschikbaar en 46 (20%) bezet met een of meerdere kasten. De succesfactoren zijn wat helderder geworden, er is een checklist voor meer succes beschikbaar en het percentage bezette tillen loopt dus nog steeds  wat op, waarschijnlijk door meer kennis van de succesfactoren.  Bij de nu bezette tillen duurde het gemiddeld drie jaar tot het eerste jaar van bezetting.

Sinds 2015 wordt het aantal bezette nesten per til niet meer bijgehouden. Dat is jammer, want het lijkt er op (ook bij gierzwaluwtillen) dat het percentage kasten van een til dat bezet raakt (erg) laag blijft. Niet te grote tillen bouwen lijkt dus ook een goed advies. Het percentage is hoger als de til geplaatst wordt ter compensatie van verloren gegane nestplaatsen in de omgeving maar in welke mate geeft het rapport niet aan.

- Huiszwaluwtillen 2015.pdf

- Huiszwaluwtillen-2019-2020.pdf

- Succesfactoren huiszwaluwtil. Loes v.d. Bremer e.a., De Levende Natuur jan. '19.

- Voorwaarden en tips voor een succesvolle huiszwaluwtil

- Alles over de huiszwaluw bij Vogelbescherming.nl

Alles over de 22 gierzwaluwtillen: https://gierzwaluw.website/Tillen.html

Beschikbare en bezette huiszwaluwtillen 2009-2018

Gierzwaluw terug in het wild

30 juni 2021

De NPO maakte met Menno Bentveld van o.a. Vroege Vogels de film "Terug in het wild", waarin een aantal diersoorten wordt behandeld dat met succes aan een nieuw voortbestaan wordt geholpen. Vanaf minuut 13.30 is de gierzwaluw aan de beurt met een verhaal over de succesvolle nestkasten in de Amsterdamse Oranjekerk. Thea Dammen van de Amsterdamse gierzwaluwwerkgroep en gierzwaluwonderzoeker Gert de Jong vertellen, begeleid door echt schitterende beelden, over de vogel, de dramatische achteruitgang in de stad en hoe het broedbestand in de kerk toeneemt. "Terug in het wild 2" op NPO start.

Zweedse gierzwaluwen op topsnelheid tijdens voorjaarsmigratie

21 mei 2021

In Zweeds Lapland broedende gierzwaluwen blijken tijdens de voorjaarsmigratie veel sneller te vliegen dan tot nu toe werd verwacht. Dat blijkt uit de verzamelde vluchtgegevens van geolocators die werden aangebracht bij twintig vogels in nestkasten van holle boomstam. Uit eerder migratieonderzoek resulteerden voor Europese gierzwaluwen dagelijks afgelegde afstanden van 500 kilometer. Maar bij nadere bestudering van verschillen tussen noordelijk en zuidelijker broedende vogels blijkt dat de noordelijke tot wel 832 km/dag gemiddeld over 9 dagen halen. Het gemiddelde bedraagt ca. 570 km/dag. Ze maken daarvoor gebruik van weinig maar snelle opvetlocaties, gunstige rugwinden en foerageren tijdens het vliegen. Statistische analyses wijzen erop dat ze gunstige windrichtingen kunnen voorspellen aan de hand van peiling van luchtdruk en weersystemen. Daarmee wordt een relatief gunstig vertrekmoment gekozen. In het voorjaar 'scoren' ze 20% meer rugwind dan tijdens de najaarstrek naar Afrika.

Gemiddeld over de 20 onderzochte vogels verbleven ze tijdens de najaarstrek vanaf Lapland tot de zuidelijke Sahara 22 dagen op tussenliggende stopplaatsen en tijdens de voorjaarstrek vanaf de zuidelijke Sahara maar op vijf. Drie vogels vlogen zelfs non-stop in een ruk door naar Zweeds Lapland. De gemiddelde duur van de trek in het najaar was 42 dagen en in het voorjaar slechts 15 dagen. Het is dus een supersnelle sprint waardoor ze toch ongeveer tegelijk met de zuidelijker broedende soortgenoten aan het broedseizoen kunnen beginnen.

Publicatie 20-5-2021 in Iscience.

Hier meer onderzoek naar trekroutes

Zeldzame huisgierzwaluw bij Westkapelle

19 mei 2021

Op 18 mei is bij Westkapelle de uiterst zeldzame huisgierzwaluw door vele waarnemers gezien, zie meldingen op waarneming.nl .

Hier de opmerkingen bij de waarneming van Aart Vink, die de soort op het nippertje aan zijn levenslijst (482 !) kon toevoegen: https://waarneming.nl/observation/214153440/. Aart meldde op waarneming.nl verreweg de meeste gierzwaluwwaarnemingen (5.955). BTW, ik sta tweede met 2.900 stuks ! Zie waarneming.nl-gierzwaluw-details.

De eigenlijk Afrikaanse en Indiase Huisgierzwaluw (Little Swift, Apus affinis) broedt sinds 2000 in Europa in het zuid-spaanse Cadiz (nu 60-70 paar). Maar ook in Madrid zijn al broedparen gelokaliseerd. In Europa betreft het de ondersoort galilejensis. Het broedgebied breidt verder noordwaarts uit. Er zijn vermoedens van broedgevallen in Seville en Marbella. Verder komt hij in Europa alleen voor in zuidoost Turkije, waar 99% van de Europese populatie (900-2.500 paar) leeft. Ze nestelen in gebouwen maar gebruiken ook vaak nesten van huiszwaluwen.

De soort werd slechts drie keer eerder in Nederland waargenomen: in  2001 en 2006 op Terschelling en bij IJmuiden en op 27-10-2020 op Vlieland.  In België was de 1e en enige waarneming op 26-10-2020 bij Blankenberge  (zelfde vogel als op Vlieland?).

-Broed- en overwinteringsgebied van de huisgierzwaluw

Een week later dan vorig jaar

28 april 2021, laatste update 4 juli

Kwam het door minder waarnemers als gevolg van het koude weer of omdat de gierzwaluwen door de kou en lange perioden met noordenwind eind april-begin mei zijn vertraagd? Feit is dat het aantal gierzwaluwwaarnemingen (niet aantal vogels) tot eind april flink achterliep op het verloop van vorig jaar. Terwijl waarneming.nl meldt dat zowel het aantal actieve waarnemers als het aantal waarnemingen weer flink is toegenomen.

Dat veel vogels later waren blijkt ook uit waarnemingen aan gierzwaluwnestkasten. Er werden medio mei relatief veel (uitgeworpen) eitjes onder nestkasten gevonden. Dat doen laatkomers die bij aankomst zien dat de eerder aangekomen partner al een eitje heeft met een nieuwe liefde.

Op de trektelposten zag men ze ook later dan in voorgaande twee jaren aankomen. Uit de tweede MUS-telling (15-5 tot 15-6) bleken lagere aantallen van gemiddeld 6,2 vogels per postcodegebied, tegenover 9,3 in 2020.

Op waarneming.nl zagen we pas op 25-4 een topdag van maar liefst 974 waarnemingen (alleen 5-5-2020 met 1.036 stuks en 9-5-'21 met 976 stuks hadden er "ooit" nog meer).

Maar ongeveer een week later dan vorig jaar is de intocht opeens dan toch goed en versneld op gang gekomen (weer op basis van het aantal gemelde waarnemingen). Het lijkt wel of ze een weekje werden opgehouden maar toch echt niet langer konden wachten. Op 9 mei (zomerse zondag na weken kou) kwam de 10.000-e waarneming binnen, ongeveer evenveel als vorig jaar op dezelfde dag waarmee de 'achterstand' dus vrij snel was ingelopen.

Vorig jaar was het aantal waarnemingen op 6 mei bijna dubbel zo hoog als gemiddeld over 2015-2019. Zeer waarschijnlijk werd dat vooral veroorzaakt door veel meer actieve waarnemers als gevolg van maatregelen tegen de coronacrisis, zoals thuiswerken. Mogelijk is door het koude weer het aantal actieve waarnemers dit jaar lager maar het totaal aantal waarnemingen kwam toch weer enkele duizenden hoger uit op ruim 1,5 miljoen in mei. Ook kwamen er dubbel zo veel nieuwe waarnemers bij als mei vorig jaar.

Al met al kan het grotere aantal waarnemingen tot eind mei verklaard worden met de toenemende waarneemintensiteit. En dat maakt het dus ook weer aannemelijk dat de aankomst dit jaar echt een week later was en geen waarnemerseffect. Ook bij de bonte vliegenvanger werd een week latere aankomst vastgesteld waarbij aanhoudende kou en noordenwind als verklaring werd aangedragen..  De eerste aankomstgolf  verliep sterk geconcentreerd. De vogels halen nu de 'achterstand' in om toch op tijd een broedsel groot te krijgen.

Meer broedvogels komen nog aan tot in de derde week mei. Eind mei komen dan de niet broedvogels die weer voor de bekende schreeuwpartijen langs de broedplaatsen gaan zorgen. De aankomst daarvan is duidelijk te zien aan toenemende aantallen op de trektelposten vanaf 28 mei, zie trektellen per dag mei 2021.

Nieuw record voor koningsdag

Dit jaar sneuvelde het K-dag record van 2020. Dat stond op 650 waarnemingen. Dit jaar komen we op 1.679, maar dat aantal wordt zwaar bepaald door weer heel veel waarnemingen uit Ridderkerk met dubbelmeldingen van een aantal enthousiastelingen op de trektelpost. Ze zagen daar totaal 383 gierzwaluwen passeren (zie telling van de trektelpost) maar voerden er zo'n 860 meldingen over in. We hebben ze meegerekend als 20 waarnemingen zodat het totaal dan op 839 komt, 30% meer dan het record van vorig jaar.

Bekijk hier alle waarnemingen op Koningsdag 2021 .

In Ter Heyde werd op 20-4 de eerste invlieger in een nestkast gezien, zie melding waarneming.nl . Ad van Uchelen in Mijdrecht meldde 24-4 de eerste aankomst in een van zijn acht bezette nestkasten en Harm Peters in Arcen zag 26-4 de eerste in een van zijn nestkasten duiken.

Op de avond van Koningsdag zag ik in Utrecht (na een week 'wachtlopen') de eersten boven twee kunstnestkolonies aan de Hartingstraat (14) en de Lutherse kerk aan de Hamburgerstraat (6 stuks). K-dag vierders op straat die de kolonie ook in de gaten houden hadden ze ook nog niet eerder gezien.

Primeur voor Bergen op Zoom

29 maart 2021, update 22 april

Ingrid meldde op 28 maart de eerste gierzwaluw uit Bergen Op Zoom. Ze was er "heel zeker" van want ze stond al met de verrekijker te kijken toen ie "heel dichtbij kwam overvliegen". Het is de achtste waarneming in maart "ooit". Op 5 april zag ze er daar weer eentje. En op 6 april zag Jeroen Veentra er eentje in een sneeuwbui bij Fochteloo (Fr.)

De eerste op 15 maart was vals alarm

Op waarneming.nl werd door Vincent Schieveen op 15 maart een gierzwaluw in het Soesterkwartier gemeld. Ik ken Vincent als ervaren vogelaar die heel goed weet hoe de gierzwaluw vliegt. Maar het is wel extreem vroeg. Sinds 1973 waren er slechts 7 maartmeldingen en de vroegste "ooit" was op 23 maart 2010. Bij de melding ontbreekt elke toelichting en de redactie vroeg om opheldering. De waarneming is inmiddels verwijderd.

- alle waarnemingen van 2021

- aantallen april per dag langs trektelposten, 2021, 2020 en 2019

- broeddata 2020-2021 Mijdrecht, Ad van Uchelen

- meer over eerste aankomst

- E-bird: gemiddeld verloop van voorkomen zomer-winter Afrika-China-Europa

RvS vernietigt gedragscode natuurinclusief renoveren voor NOM-keur

22 april 2021

In 2017 componeerde Brede Stroomversnelling als brancheorganisatie van bouwers van energieneutrale NOM-woningen (Nul op de Meter) een gedragscode voor natuurinclusief renoveren onder keurmerk. De RvS oordeelde in hoger beroep van SEVON (vleermuizenonderzoek) en Stichting Witte Mus (huismusbescherming) dat deze gedragscode voor NOM-keur te weinig specifiek en te onduidelijk is. Er zijn ook onvoldoende waarborgen om te voorkomen dat vleermuizen of huismussen gedood of verstoord worden. En de minister beschikte over onvoldoende informatie om te kunnen beoordelen of de Gedragscode voldoet aan de eisen uit de Wnb en die voortvloeien uit de Vogel- en Habitatrichtlijn. De Afdeling acht de hoger beroepen van Sevon en Witte Mus gegrond en vernietigt daarom de uitspraak van de rechtbank en het goedkeuringsbesluit van de minister.

Over de regelgeving t.a.v. de gierzwaluw doet de raad geen uitspraken.

Een en ander betekent dat de gedragscode, die ook voor de bescherming van nesten van gierzwaluwen van belang is, niet meer toegepast kan worden. In afwachting van een verbeterde versie moet nu voor ieder project weer apart ontheffing van de verbodsbepalingen in de Wet Natuurbescherming (Wnb) worden aangevraagd.

Voorzitter Leen van Dijke van Stroomversnelling zegt in de NRC van 21 april dat de uitspraak leidt tot "vertraging van renovatie voor tenminste duizenden woningen". Hij meent ook dat het niet tot de RvS had hoeven komen want "de code is zo opgesteld dat hij aangepast kan worden als er verbeterpunten zijn".

De (ingrijpende) renovaties onder NOM-keur (met verplichte hantering van de nu geschrapte gedragscode) vormen overigens maar een zeer klein deel van de geplande energietransitie van de acht mijloen woningen in Nederland. Er wordt steeds vaker gerenoveerd in kleinere (no regret) stappen, zie NOM-keur in stappen, 15-10-2020 . Onduidelijk is nog hoe hier de gedragscode Natuurinclusief renoveren is ingepast. Nog vaker is ook andere regelgeving voor natuurinclusiviteit van toepassing, zoals andere gedragscodes en nog generieker soortenmanagementplannen van gemeenten en woningcorporaties voor grotere gebieden / woningbestanden.

De zoogdiervereniging is tevreden. Er is eindelijk voldaan aan de bezwaren die al bij de eerste versie van de gedragscode te berde werden gebracht. "De ministeries van EZK en LNV zijn inmiddels gestart met het in beeld brengen van de kennislacunes".

- nieuwsberichten - achtergronden bij SEVON

- bericht bij zoogdiervereniging

- bericht Nature Today 22-4-2021

- reactie , standpunt van Stroomversnelling

Eerder bericht van 24 november 2020:

Belangenorganisaties voor huismus (Stichting Witte Mus) en vleermuis (Sevon) dienden in 2018 zienswijzen in tegen de gedragscode natuurinclusief renoveren die verplicht is bij renovaties volgens NOM (Nul op de Meter) met keurmerk. Die werden naar hun inzichten niet of onvoldoende gehonoreerd. Beroep daartegen werd door de rechter echter afgewezen, zie uitspraak 12 december 2018. Na erg lang wachten volgde de behandeling in hoger beroep bij de Raad van State op 23 november 2020, zie Witte Mus op facebook , achtergronden in artikel in Krapuul.nl,  en een column van Koos Dijksterhuis in Trouw 20-11-20.

Voor de huismus is niet alleen de (beschermde) nestplaats van belang maar ook de omringende biotoop voor voedsel, bescherming en socialising, zoals struiken, heggen en bossages. Stichting Witte Mus stelt dat die biotoop onvoldoende wordt beschermd (bij wijkrenovaties gaan vaak ook alle tuinen tegen de vlakte) wat mede oorzaak is van de sterke achteruitgang van de huismus. Momenteel speelt dit bijvoorbeeld in Noordwijkerhout bij een sloop- en nieuwbouwproject. Er werden bij het ecologisch onderzoek geen mussennesten aangetroffen maar na de sloop maken de bewoners nu bezwaar tegen de kap van bomen en struikgewas omdat grote aantallen huismussen worden aangetroffen. Of zaten er toch nesten in het gesloopte pand? Zie berichten in 'Blik op Noordwijkerhout', 24-11-2020.

De eerste vijf NOM-keur projecten (vlgs. experimenteergedragscode) werden in 2016/2017 gerealiseerd. Daarbij ontstonden o.a. diverse problemen met gierzwaluwbroedplaatsen (dode jongen op straat na dichtpurren in Oud-Vossenmeer, zie bericht over start Stroomversnelling, 2015 ).

Mede naar aanleiding van bezwaren van het Netwerk Groene Bureaus, NGB, Gierzwaluwbescherming Nederland, GBN, Stichting Witte Mus en de vleermuisonderzoekers, Sevon, werd de gedragscode aangepast en is begin 2018 na goedkeuring door de minister in de huidige vorm van kracht geworden. Hier meer over de praktijk van deze gedragscode.

29 maart 2021

De gierzwaluw in broedvogels Sovon 2019

Sovon publiceerde weer een lijvig rapport over de broedvogelstand in 2019. Op pagina 94 t/m 97 wordt de gierzwaluw behandeld en de naam "gierzwaluw" komt 54 keer in het document voor.

De trend is volgens de MUS-tellingen sinds 2007 licht dalend. Dat is dus volgens aantallen rondvliegende vogels tijdens de derde van drie MUS-tellingen. In 2019 werden er tijdens die 3e telling van 15-6 tot 15-7 20.810 stuks gezien. Er wordt niet aangegeven in hoeverre die trend ook als de trend van de broedvogelstand mag worden beschouwd.

In de Vogelatlas 2013-2015 werd het aantal broedparen geschat op 40.000 - 60.000.

In vijftien steden/dorpen waar intensief werd geteld werd berekend hoeveel inwoners er per broedpaar zijn. Gemiddeld kwam dat op 249 inwoners per broedpaar maar de variatie is groot: van 897 inwoners per paar in Delft tot slechts 15 in Woudsend.

- Sovon, broedvogels 2019

- gierzwaluwtellingen Woudsend

16 maart 2021

Stevige kritiek op ontwerp gedragscode woningcorporaties

Het Netwerk Groene Bureaus (NGB) is kritisch over een nieuwe gedragscode voor soortenbescherming door woningcorporaties. De code omvat generieke maatregelen voor een groot aantal projecten zodat geen ontheffing Wet Natuurbescherming (Wnb) voor elk project meer nodig is. De NGB meent dat de code voor veel te grote projecten van toepassing is waardoor de bescherming van soorten als gierzwaluw, huismus en verschillende soorten vleermuizen onvoldoende gewaarborgd is. Het is verder onduidelijk in welke gevallen de code van toepassing is, de monitoring is niet omvangrijk genoeg en duurt te kort, de basisvoorwaarden voor het "natuurvrij maken' ontbreken en er zou geen aparte onderzoeksinspanning opgenomen moeten worden (maar verwezen worden naar bestaande protocollen zoals het Kennisdocument gierzwaluw). Verder doet de NGB een aantal suggesties voor betere maatregelen. Zo worden in de code voor gierzwaluwen nog steeds de levensgevaarlijke gierzwaluwdakpannen toegelaten. Al met al vindt de NGB de gunstige staat van instandhouding van de betrokken soorten met deze code niet gegarandeerd en ook dat deze gedragscode niet voor vogels kan worden toegepast.

- bericht Groene Ruimte 12-3-2021

- reactie van NGB op de ontwerp gedragscode

- meer over gedragscodes

- dakpanhuifjes zijn gevaarlijk voor gierzwaluwen

28 februari 2021

Ze komen er weer aan !

In Givatayim, Israël, zijn op 17 februari de eerste gierzwaluwen aangekomen. Het was er nog koud, 5 graden en in Jeruzalem lag sneeuw. Er is een enthousiaste groep beschermers die ook flink wat nestkasten met camera's in bedrijf heeft. Op 26 februari kwam de eerste vogel in nestkast 19M aan. Coördinator Amnon Hahn zag bij aankomst dat hij/zij vrijwel direct in de nestkom kroop en na 7 minuten indommelde met de ogen dicht. Kast B4 is inmiddels ook bezet en op 28 februari arriveerden de twee broedvogels in kast B3.  Op Youtube is het allemaal te volgen, live en via opgenomen filmpjes.

Tien graden noordelijker, in Tasjkent, Oezbekistan, werden de eerste twee gierzwaluwen op 19 februari gezien.

Op deze deze site van e-bird is het verloop van de trek en de aankomst in januari-februari in het Midden-Oosten goed te zien.

De allereersten in Nederland worden soms eind maart gezien maar pas vanaf 15 april is er een redelijke trefkans als je goed uitkijkt. De hoofdmacht komt eind april en in de eerste week van mei. Ze vertrekken begin april uit het winterverblijf in Congo.

19 februari 2021

Nachtelijke samenwerking op hoog niveau

Een boek met een gierzwaluw op de cover moet ik hebben, ongeacht de inhoud. De Volkskrant, 13-2-2021, bracht me via een interview met schrijfster Helen Macdonald op het spoor van "Schemervluchten", de vertaling van "Vesper Flights". De titel slaat op de nachtelijke klimvluchten van de gierzwaluw. Het blijkt een verzameling van 41 natuuressays waarbij vogels vaak de inspiratiebron zijn voor bespiegelingen over de relatie van mens en natuur.  

De gierzwaluw wordt geïntroduceerd als "magisch", een "devil bird", als "onbevattelijke engelen" en "buitenaardse wezens" met een geopende bek die aan een "mini-reuzenhaai" doet denken. Als je er eentje in je hand hebt lijkt het "een entiteit uit een alternatief universum". Raadsels zijn het, nog steeds.

In de zomer verzamelen de niet broedende gierzwaluwen zich twee maal per nacht op 2-3 km hoogte boven Midden-Nederland. Rechtsonder op de cover staat de radar van piloot Luit Buurma / ecoloog Adriaan Dokter waarmee de nachtelijke klimvluchten bestudeerd werden.  Het is nog niet goed helder waar die voor dienen. Deels om te slapen, maar ook voor "socialising", naar elkaar kijken, van elkaar leren, het kalibreren van het magnetisch kompas, verkennen van de topografie van de heel verre omgeving en om het weer te voorspellen. De schrijfster komt terug op dat "buitenaardse" en ziet een voorbeeld voor de mens. Hoe gemeenschapszin leidt tot meer kennis om bij dreigend onheil betere beslissingen te kunnen nemen.

- Schemervluchten, 320 p. Euro 23,-  Bezige Bij, 2021 (of bij uw lokale boekhandel)

- Meer over ontdekking en onderzoek van de nachtelijke klimvluchten

7 februari 2021

SMP voor Wijk bij Duurstede

Op 2 februari is door provincie Utrecht voor de tweede maal een Soortenmanagementplan (SMP) goedgekeurd, ditmaal voor de hele gemeente Wijk bij Duurstede. Het SMP beschrijft de voorschriften voor een generieke ontheffing van de verbodsbepalingen voor het verstoren van gierzwaluw, huismus, en drie vleermuissoorten volgens de Wet natuurbescherming.  Deze SMP geldt voor 10 jaar, inclusief de dorpen Cothen en Langbroek. In 2018 werd zo'n SMP-plan van kracht voor een wijk in Amersfoort en in 2020 voor de hele gemeente Zeist.

In het SMP staat voor de gehele bebouwde kom van Wijk bij Duurstede o.a. waar de soorten voorkomen, hoe ze beschermd moeten worden, hoe de monitoring moet worden uitgevoerd en onder welke andere voorwaarden er geen ontheffing Wnb hoeft te worden aangevraagd voor een ingreep bij een individueel project. Het doel van SMP's is o.a. ontzorgen van initiatiefnemers van (ver)bouwen en slopen, efficiënter werken, kosten en tijd besparen en beschermen van beschermde soorten (tussen haakjes; ik denk inderdaad in die volgorde).

- beschikking van de provincie en tekst van het SMP

- bericht bij inventariseerder en opsteller SMP, bureau Regelink

- bericht in Wijksnieuws.nl

Meer over SMP's:

- SMP Zeist (+kaart met gierzwaluwnestlocaties, blauw vierkant)

- SMP Etten Leur

- SMP Groningen-Hoogkerk - versterkingsoperatie

- SMP Vechtdal Wonen voor Hardenberg e.o. nov. 2020

Lezing over Apus horus (de Schiergierzwaluw?)

2 februari 2021

Dutch Birding verzorgt op dinsdagavond 2 februari om 20 u. een livestream van een lezing over Apus horus, de Horusgierzwaluw. Die broedt alleen zuidelijk van de Sahara (zie broedgebied ). De eerste en enige Nederlandse waarneming was mogelijk op 26/27 september 2019 boven Schiermonnikoog (zie waarneming.nl - Horusgierzwaluw ). Dat zou dus heel erg bijzonder zijn en was aanleiding om de Nederlandse naam "Schiergierzwaluw" te overwegen.

De Belg Gerald Driessens (van het boek "A guide to the Swifts and Treeswifts of the World) en Justin Jansen (de ontdekker op Schier) voeren het woord. Het gaat o.a. over determinatieperikelen bij gierzwaluwen.

Info en link voor de livestream bij Dutch Birding.

- foto's van kolonie in Senegal

P.S. Wat een presentatie ! Grote klasse, spannend ! Na analyses van heel veel details op de foto's en vergelijking met balgen en foto's van Afrikaanse exemplaren en met vier andere gelijkende soorten is de conclusie........ dat een juveniele Horusgierzwaluw Schiermonnikoog heeft bezocht ! Het was daarmee de eerste waarneming in Nederland en ook de eerste buiten Afrika.

Het broed- en verblijfsgebied van de Horusgierzwaluw valt in Afrika nagenoeg samen met dat van de Pijlstaartgierzwaluw. Die belandde begin jaren '60 in Spanje en broedde daar voor het eerst in 1966. Misschien dat dit de eerste Horusgierzwaluw was die dat ook van plan is?

Een aanvraag voor aanvaarding van de waarneming door de commissie dwaalgasten CDNA is in  de maak.

Massale zwaluwsterfte in Spaanse winter

18 januari 2021

In een aantal Spaanse steden zijn meer dan 500 dode zwaluwen gevonden, waaronder 46 stuks in Tarragona (zie foto in krantenbericht). Het gaat volgens de Catalaanse vogelorganisatie om rotszwaluwen (roquerol, zie bericht ICO ) maar op de foto lijken ook (vale ?) gierzwaluwen zichtbaar. De rotszwaluwen zouden naar de steden zijn gevlucht voor de kou.

Vermoed wordt dat er duizenden gesneuveld zijn door de extreme kou en een dik pak sneeuw in grote delen van Spanje. Bij Madrid werd zelfs een nooit eerder vertoonde 25 graden vorst gemeten.  Spaans krantenbericht van 12 januari.

De klimaatcrisis speelt ook hier mogelijk een rol middels de "shifting Polar Vortex" die voor "horrorwinters" In Europa en de VS kan zorgen.

In Spanje is de gierzwaluw vandaag door vogelorganisatie SEO uitgeroepen tot vogel van het jaar 2021. In 20 jaar ging de stand 33% achteruit. Zie filmpje op Youtube.

Gierzwaluw en Greta Thunberg op postzegel

15 januari 2021

In Zweden weten ze ook heel goed dat de klimaat- en biodiversiteitscrisis heel nauw samenhangen. Het Zweedse postbedrijf PostNord brengt op suggesties van lezers op 14 januari een nieuwe postzegel uit die is gewijd aan de Zweedse natuur. Greta Thunberg (ook naar aanleiding van haar 18e verjaardag) poseert temidden van een vlucht gierzwaluwen. Het Zweedse 'tornseglare' betekent letterlijk vertaald 'torenzeiler'.

Wel jammer dat de vogelnaam er niet op staat maar aan het wit onder de keel is duidelijk te zien dat een gierzwaluw bedoeld wordt. Echt goed is het vliegbeeld overigens niet maar de twee rechts boven van het groepje van vier kunnen er mee door  Zie: Nyheter-lokalt.

Filmpjes om de winter door te komen

Geheim gedrag in de lucht

Vertraagde beelden onthullen wat ze in de lucht doen: buikje krabben, vliegje pakken, vrij worstelen, kop schudden, paren, verenonderhoud, poten poetsen, luizenjacht..... Sterk vertraagde filmpjes van Jean Francois Cornuet, voorzien van die heerlijke zomergeluiden.

- Meer schitterende filmpjes / analyses van vliegkunsten.

400 nestkasten op gevel in Bakoe

In de hoofdstad Bakoe van Azerbeidzjan is een bijzonder groot nestkastenproject van 400 kasten op een kopgevel gerealiseerd. Onbekend wanneer, maar er zijn al kasten bezet. Dat wordt gecontroleerd met een mini-camera aan een snoertje. Bekijk het filmpje op Youtube . Een vergelijkbaar project is in Utrecht in 2020 gerealiseerd met 70 kasten. Er is nog geen bezetting geconstateerd, zie nr. 25 in lijst Utrechtse kunstnestprojecten.

Massale gierzwaluwwegtrek in Engeland

Op 28 juni 2020 werden bij een trektelpost aan de Engelse oostkust bij Filey ruim 16.000 zuidwaarts trekkende gierzwaluwen geteld, zie  verslag en filmpje langs de kust trekkend. Een dag later begon de trek opnieuw, ook weer vanaf 4 uur in de ochtend tot een uur of 10. Enorme zwermen kwamen in golven laag boven de horizon langs en rond 12 uur was het zo goed als over. Teller Ben Ward kwam op een uiteindelijk dagtotaal van 46.026 exemplaren, een nieuw record voor de UK. Verslag en filmpjes op  Birdguides.com.

De (tijdelijke) wegtrek was het gevolg van erg slecht weer in Engeland. Hier in Nederland waren de daklozen en niet-broeders ook al bijna een week vertrokken en werd het erg stil boven de kolonies. Alleen de broedvogels schieten zo nu en dan ongemerkt (als je er niet op let) het nest in om de jongen te voeren en er de nacht door te brengen. Rond 10 juli kwamen de niet-broeders weer terug en werden de schreeuwpartijen langs de nesten hervat. Het is nog te vroeg om al naar Afrika te gaan. Ze willen alle tijd, tot in de 2e/3e week van juli, benutten om een broedplaats te vinden.

Onderzoek (E., 31 p.) naar twee slechtweer periodes in 2020 en gevolgen voor broedsucces in Leeds (Engeland) en omgeving: Slechtweerbroedsucces . Van 34 eieren van 13 paartjes vloog slechts 56% uit. Normaal was dat 82% over zes jaar gemiddeld.

Filmpjes uit kunstnesten

Nog meer filmpjes